Jump to content

An Vosen Beriodek

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh

An Vosen Beriodek ew rol a elvednow kemyk. E’n Vosen, settyes ew an elvednow en aray aga niver atomek ow talla gen niver onan, hidrojen. Niver atomek elven ew an keth tra ha'n niver a brotonow en nuklesen po sprusen an atom na. E’n Vosen Beriodek renkys ew an elvednow en periodow ha bagasow. Gelwys ew rew elvednow a-dreus dhe’n vosen period. Ema dhe bub period niver, a 1 dhe 8. Ema dhe Beriod 1 diw elven en udnik: hidrojen ha heliom. Ema dhe Beriod 2 ha Period 3 eth elven. Hirra ew periodow erel. Ema dhe’n elvednow en period niverow atomek en eyl onan en moy woja y gila.

Versyon savonek an Vosen Beriodek

Gelwys ew koloven elvednow dhe'n dor mosen bagas. Ema 18 bagas e’n vosen beriodek savonek. Ema dhe bub bagas niver: a 1 dhe 18. Elvednow en bagas a renk aga elektronow en fordhow haval, hag ema hebma ow rei gnasow kemyk haval dhe anjei, h.y. ma anjei owth omdhegi en for'ow haval. Rag ensampel, aswonys ew bagas 18 avel gassys nobyl drefen aga bos gassys oll ha ny wra anjei kesunya gen atomow erel.

Usys ew an vosen beriodek gen kemygydhyon rag gweles patronyow ha perthynyansow ynter elvednow. Ema tri chif bagas e’n Vosen Beriodek; olkenyow, olkanoydow, ha diolkenyow. Rag ensampel, elvednow a-bell war askel gledh ha war woles an vosen ew an moyha metelyek, hag elvednow war an dheghow a-wartha ew an lyha metelyek. Ema lies patron ha perthynyans aral ewedh.

Devisys veu an vosen beriodek gen an kemygydh a Russi Dmitry Ivanovich Mendeleyev (1834-1907). Dh’y enora, henwys veu elven 101 mendeleviom.

Mosen Beriodek Savonek

[golegi | pennfenten]
'''Bagas''' → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
'''Period''' ↓
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be

5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg

13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca
21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr
39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
*

Lanthanidow

72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
 Fr
88
Ra
**

Aktinidow

104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Cn
113
Nh
114
Fl
115
Mc
116
Lv
117
Ts
118
Og
8 119
 Uue
120
 Ubn
***

Superaktinidow

158
Upo
159
Upe
160
Uhn
161
Uhu
162
Uhb
163
Uht
164
Uhq
165
Uhp
166
Uhh
167
Uhs
168
Uho
169
Uhe
170
Usn
171
Usu
172
Usb
9 173
 Ust
174
 Usq
***

Eka-superaktinidow

212
Bub
213
But
214
Buq
215
Bup
216
Buh
217
Bus
10 227
 Bbs
228
 Bbo

* Lanthanidow 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
71
Lu
** Aktinidow 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
103
Lr
***
Superaktinidow
143
Uqt
144
Uqq
145
Uqp
146
Uqh
147
Uqs
148
Uqo
149
Uqe
150
Upn
151
Upu
152
Upb
153
Upt
154
Upq
155
Upp
156
Uph
157
Ups


*** Superaktinidow 121
Ubu
122
Ubb
123
Ubt
124
Ubq
125
Ubp
126
Ubh
127
Ubs
128
Ubo
129
Ube
130
Utn
131
Utu
132
Utb
133
Utt
134
Utq
135
Utp
136
Uth
137
Uts
138
Uto
139
Ute
140
Uqn
141
Uqu
142
Uqb
Kevresyow Kymyk an Vosen Beriodek
  • Olkenyow lisliwen
  • Olkenyow dor lisliwennek
  • Lanthanidow
  • Aktinidow
  • Superaktinidow
  • Eka-superaktinidow
  • Olkenyow tremenyans
  • Olkenyow boghes
  • Olkanoydow/Hanter-olkenyow
  • Diolkenyow
  • Gassys nobyl
Studh en tempredh ha gwaskedh savonek. Liw an niver (niver atomek) a-ugh dhe arwodh an elven a dhiskwedh studh an elven en studhyow normal.
  • an re en glas ew gassys
  • an re en gwyrdh ew linyow
  • an re en du ew soled
Radyoweythresans
An re gen emlow soled y’s teves isotopow sad (Elvennow a’n dallethvos)
  • Ema dhe'n re gen emlow terrys isotopow radyoweythresek kevys en naturel
  • Ny hwer an re gen emlow dyjynnek en naturel (Elvednow synthetek)
  • Re radyoweythresek dhe vos diskudhys hwath ew an re heb emlow

Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.