Jump to content

Teloriom

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Ensampel a Elven gymyk, soled helosk, chalcophile element Edit this on Wikidata
Klass period 5, govetelek, bagas 16 Edit this on Wikidata
Furvell gymyk Te edit this on wikidata
Dydhyas diskudhans 1783 Edit this on Wikidata
Niver atomek 52 Edit this on Wikidata
Aray an elektrons 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 4d¹⁰ 4p⁶ 5s² 5d¹⁰ 5p⁴, [Kr] 5s² 5d¹⁰ 5p⁴ Edit this on Wikidata
Elektronegedhegedh 2.1 Edit this on Wikidata
Rann a period 5, bagas 16 Edit this on Wikidata
Commons page Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew teloriom, niver 52 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Te. An hanow a dheu dhort an ger tellus, hanow Latin rag an Norvys.

Nag eus radn e'n korf denel dhe deloriom. Nag ew gwenonek, bes ev a wra kawsya drog anal ha fler korf (henwys en Sowsnek tellurium breath). Diskudhys veu en 1783 gen Franz-Joseph Müller von Reichenstein (1740-1825) en Sibiu, Romani, bes henwys veu gen Martin Klaproth (1743-1817), kemygydh almaynek.

Kevys ew avel olkan en naturel, bes pur danow ew henna. Tanow ew monyow teloriom maga ta, pekara calaverit (AuTe2), sylvanit (AgAuTe4) ha tellurit (TeO2), bes nag enjei usys avel pednfenten an elven. Askorrys ew 110 tonnas a'n olkan an vledhen, avel isaskorr purhe kober. Hanter-olkan ew teloriom, ha kevys ew herwydh usadow avel polter loos. Gorrys ew en kesolkenyow gen kober ha dur dinam rag gwellhe es y dhyghtyans, ha dhe {{Plobm|blobm]] (0.05%) dh'y grevhe. Usys ew ewedh gen kadmiom en panellow howlek ha hanter-kendegoryon e'n diwysyans elektronek.

Poos atomek teloriom ew 127.60, y boynt teudhi ew 450°C ha'y boynt bryjyon ew 990°C. Y dhosedh ew 6.2kg an liter. Hanter-olkan gwydn-arhansek lentrus ew teloriom bes kavadow ew ewedh avel polter loos tewl.

Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.