Strontiom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Furvell gymyk	Sr
Dydhyas diskudhans	1787
Niver atomek	38
Aray an elektrons	[Kr] 5s²
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	2
Rann a	period 5, bagas 2
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew strontiom, niver 38 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Sr. An hanow a dheu dhort an dreveglos Strontian, en Sgotlond. Kevys veu en moon henwys strontianit.

Essensek ew strontiom dhe nebes kroaduryon downvor en aga horf eskern avel korel. Nag eus radn vewoniethel dhe strontiom e'n korf denel, bes nag ew gwenonek. Usys ew isotopow radyoweythresek strontiom en medhegnieth, strontiom-87 rag diagnosans ha strontiom-89 rag dyghtyans.

En 1790 Adair Crawford, medhek en Loundres, a wrug hwithrans war voon kevys en bal plobm en Strontian. Ev a gonvedhas bos kesstoff nowydh etto, henwys strontia ganjo. Thomas Charles Hope a Garedin a wrug ober pella war an keth moon e'n nessa bledhen, ha provya y vos elven nowydh, gen flabm rudh e'n prov flabm. Na veu enyshes olkan strontiom bys dhe 1808 gen Syr Humphrey Davy gen devnydh elektrolysans.

Chif monyow strontiom ew celestit (SrSO₄) ha strontianit (strontiom karbonat SrCO₃), dre vras dhort China, Spayn ha Pow Meksiko. Askorrys ew 300,000 tonnas a voon pub bledhen. An chif devnydh ew pibennow dewyn kathod rag teleskopow, bes usys ew nebes nodho en tanow kreft.

An isotop strontiom-90 a wrug kawsya bern ollvesek en kres an 20ves kansvledhen, drefen y vos askorrys gen provow nuklerek ynter 1945 ha 1963. Kevys veu en dens flehes e'n 1950ow, golghys a'n ayrgylgh dhe barkow, debrys gen bughes dhe worfedna en leth. Poos atomek strontiom ew 87.62, y boynt teudhi ew 769°C ha'y boynt bryjyon ew 1384°C. Y dhosedh ew 2.5kg an liter. Olkan gwydn arhansek nebes medhel ew, hag a lesk en ayr ha dowr.

Mirva

• 
  Prov flabm strontiom gen flabm rudh
• 
  Celestit
• 
  Teleskop
• 
  Tanpw kreft owth usya strontiom
• 
  Defolyans nuklerek

Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.