Rubidiom
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, lithophile  |
|---|---|
| Klass |
alkan lisliwennek, alkan, stokk-s |
| Furvell gymyk |
Rb |
| Dydhyas diskudhans |
1861 |
| Niver atomek |
37 |
| Aray an elektrons |
[Kr] 5s¹ |
| Elektronegedhegedh |
1 |
| Studh oksidyans |
1 |
| Rann a |
bagas 1, period 5, alkan lisliwennek |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Elven gemyk ew rubidiom, niver 37 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Rb. An hanow a dheu dhort an ger Latin rubidius, ow styrya rudh tewl.
Nag eus radn vewoniethel dhe rubidiom, ha nag ew perderys bos holanow rubidiom gwenonek. Pur haval ort potassiom ew rubidiom, bes nebes radyoweythresek ew. Usys ew yn hwithrans medhegnethel. Kenednow kellyow kanker a dedn rubidiom, etho leuvvedhogyon a wra devnydh a rubidiom rag helerghi hwedhow.
Diskudhys veu rubidiom en 1861 gen Robert Wilhelm Bunsen (1811-1899) ha Gustav Robert Kirchoff (1824-1887) en Universita Heidelberg, Almayn, en ensampel a lepidolit. Moon koynt ew lepidolit. Pan vo towlys lepidolit war dan, ev a wra ewoni, hag ena treylya pekara gweder. Woja hwithrans ha tedna mes lithiom ha potassiom, Bunsen ha Kirchoff a dhiskudhas remenat gen linyow pur rudh en prov flabm. Nag eus meur a rubidiom askorrys gen diwysyans, awos y vos re gostek, yntra dew ha pajar tonnas an vledhen hepken. Keworrys ew dhe danow kreft rag aga liwa purpur, dhe yeynhe laserow, en klockys atomek hag en arhwilellow PET en klavjiow. Possybyl ew dhe dhedhya meyn gen keheveli komparriv rubidiom ha strontiom (an isotop radyoweythresek rubidiom-87 a dreyl dhe strontiom-87 dres termyn).
Poos atomek rubidiom ew 85-47, y boynt teudhi ew 39°C ha'y boynt bryjyon ew 688°C. Y dhosedh ew 1.5kg an liter. Olkan medhel gwydn ew, hag a dhasober gen ayr ha dowr, etho synjys ew en-dadn oyl.
Mirva
[golegi | pennfenten]-
Lepidolit -
Prov flabm rubidiom -
Tanow kreft purpur rubidiom -
Gustav Kirchoff (a gledh), Robert Bunsen (kres) ha Henry Roscoe (a dhehow). Roscoe a dhiberthas Heidelberg kens diskudhyans rubidiom -
Laser -
Klock atomek rubidiom -
Arhwilell PET
.jpg)
.jpg)
Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.