Ytriom

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	alkan tremenyans
Furvell gymyk	Y
Dydhyas diskudhans	1787
Niver atomek	39
Aray an elektrons	[Kr] 4d¹ 5s²
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	3
Rann a	period 5, elven bagas 3
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw ytriom, niver 39 y'n Vosen Beriodek. Y furvell yw Y. An hanow a dheu dhyworth tre Ytterby yn Sweden. Ytriom yw onan a beder elven henwys dhyworth an dre ma. Hevelep yw ytriom yn kymyk dhe'n elvennow dor-tanow po lanthanid, mes nyns yw unn anedha y'n gwir, hag yn sur nyns yw tanow vytholl. Nyns eus rann vewoniethel dhe'n elven. Nebes gwenonek yw holanow hedeuth ytriom. Usys yw ytriom-90, isotop radyoweythresek, dhe dhyghtya kellow kanker, kepar ha lymfoma, kanker T-kell an goos (Sowsnek: T-cell leukaemia / T-cell leukemia), ha kankerow an oygel, kolodhyon ha'n eskern.

Diskudhys veu ytriom yn 1794 gans Johan Gadolin (1760-1852), kymygydh finnek, ha Professor Kymygieth yn Pennskol Åbo (Turku yn Finnek) yn Pow Finn. Ev a gavas bothen moon dhyworth Karl Axel Arrhenius (1757-1824). An moon dheuth dhyworth gwik Ytterby yn Sweden, ytho henwys an moon ytterbit. Wosa hwithrans, Gadolin a leveris ev dhe dhiskudha dor nowydh, henwys yttria ganso.

Askorrys yw a-dro dhe 600 tonnas an vledhen. Usys yw yn kesalkenyow, ev a wellhe magnesiom, kromiom ha horn tedhys. Ytriom oksysulfid yw an kessran rudh yn pellwologow liw. Ytriom oksid a wra gweder hag a yll gorthsevel tommder ha jaggys, usys yn lensow kamera. Usys yw ynwedh dhe wul ughkendegoryon. Yn 2009 diskudhys liw nowydh a gomprehend ytriom, h.y. glas YInMn yn Pennskol Oregon.

Poos atomek yw 88.91, y boynt teudhi yw 1522°C ha'y boynt bryjyon yw 3338°C. Y dhosedh yw 4.47kg an liter. Alkan medhel gwynn-arghansek yw.

Mirva

• 
  Johan Gadolin
• 
  Monazit
• 
  Ytterby
• 
  Carl Axel Arrhenius
• 
  Ytriom a wra an liw rudh yn pellwolok
• 
  Gwelen ytriom rag laser
• 
  Glas YInMn
• 
  Aswonnys yw ytriom-bariom-kober oksid (YBa₂Cu₃O_7-9), henwys 1-2-3, avel ughkendeger