Thoriom
Ensampel a | Elven gymyk, lithophile |
---|---|
Dydhyas diskudhans | 1828 |
Niver atomek | 90 |
Elektronegedhegedh | 1 |
Studh oksidyans | 4, 3, 2, 1 |
Rann a | period 7, aktinid |
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia |
Elven gemyk ew thoriom, niver 90 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh ew Th. An hanow a dheu dhort hanow duw Loghlyn, Thor. Elven wadn y radyoweythresans ew. Diskudhys veu an moon thorit gen Morten Thrane Esmark (1801-1882), pronter ha moonydh a Telemark en Norgagh, en 1828. Aswonnys veu gen Jöns Jacob Berzelius an nessa vledhen. Pub isotop ew radyoweythresek. An hanter-bewnans hirra ew dhe thoriom-232, hebm ew 14.05 bilvil bledhen, oos an Univers.
Na veu devnydh vetholl dhe thoriom bys dhe 1885, pan veu devisys an vantel gass gen Carl Auer von Welsbach. Mantylli gass a wrug usya thoriom oksid rag gul golow. Thoriom o an sekond elven radyoweythresek diskudhys woja uraniom. Usys veu woja hedna en priweyth, lugern ha katalydhyon. Dres an bledhydnyow, usys veu thoriom le ha le. Bes nebes gwlasow a vydn usya thoriom rag tredanvaow nuklerek, pekara Eynda. Eynda a vydn derevel 62 dasoberor thoriom erbydn 2025, ha 30% a'y askorrans treden erbydn 2050. Askorrys ew thoriom war-barth hag elvednow dor-tanow dhort monazit.
Poos atomek thoriom ew 232.04, y boynt teudhi ew 1750°C ha'y boynt bryjyon ew 4788°C. Y dhosedh ew 11.7kg an liter. Olkan arhansek kalish bes es y dhyghtya ew, hag a dreyl du en ayr.
Mirva
[golegi | pennfenten]-
Jöns Jacob Berzelius
-
An duw, Thor
-
Carl Auer von Welsbach
-
Mantel gass goth
-
Thorit
Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.