Jump to content

Nikel

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Ensampel a Elven gymyk, soled helosk, ferromagnetic material Edit this on Wikidata
Klass allergen, stoff Edit this on Wikidata
Furvell gymyk Ni edit this on wikidata
Dydhyas diskudhans 1751 Edit this on Wikidata
Niver atomek 28 Edit this on Wikidata
Elektronegedhegedh 1.91 Edit this on Wikidata
Studh oksidyans −1, 1, 2, 3, 4 Edit this on Wikidata
Rann a period 4, bagas 10 Edit this on Wikidata
Commons page Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew nikel, niver 28 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Ni. An hanow a dheu dhort an ger Almaynek kupfernickel, ow styrya kober an Jowl.

Essensek ew nikel dhe nebes ehennow, bes nag ew godhvedhys poran an for ma hwra effeythya an korf. Anella polter nikel a ell kawsya kanker skevens ha tron, hag tava teudhansow nikel a ell kawsya fagel an krohen (dermatitis en Sowsnek). Tus val almaynek a woya moon rudh-gell henwys kupfernickel gen anjei (kober an Jowl, awos na alja anjei kawos olkan dhorto). Usys o ganja dhe liwa gweder gwyrdh. En 1751 diskudhys veu olkan nikel gen Axel Fredrik Cronstedt en Stockholm.

Meur a'n nikel war an nor a dheuth dhort meyn kowas. Men kowas bras hag a dhiyskydnas en tiredh Sudbury, Kanada, nanj ew a-dro dhe 2 bilvil a vledhdnnyow, a styr bos balyow bras ena (30% a askorrans ollvesek). Ostrali hag Indonesi a askorr meur a voon ewedh. Kolonn n nor ew gwres a horn a nikel.

En 1844 diskudhys veu bos nikel pur dha dhe weres gen platyans arhans. Lebmyn usys ew rag gul dur dinam. Es ew dhe wul gwiver dhort nikel. Ema meur a wlasow owth usya nikel rag gul bathow. Ema niver a gesolkenyow arbednek ow komprehendya nikel, pekara:

Invar ew 64% horn ha 36% nikel. Na wra omlesa pan ew tobmhes. Usys ew yn klockys ha snodys musura.

Nikrom ew nikel gen ynter 11% ha 22% kromiom. Ev a wra gorthsevel tobmder. Usys ew en fornow ha krasellow.

Monel ew 70% nikel ha 30% kober. Da ew rag gorthsevel kesknians gen dowr an mor. Usys ew rag gul gwelydni kengorreroryon en gorholyon.

Nikel aluminid (Ni3Al) ew pur grev en tempredhow uhel. Usys ew rag gul jynnow fusednow ha jettow.

Nitinol ew 55% nikel ha 45% titaniom. Ema dhe'n olkan ma an gallos dhe berthi kov furv kens. Usys ew rag gul framyow dewweder.

Usys ew nikel avel katalydh dhe dreylya oylow dybradow dhe vlonegow, dre hedna ow kul margarin (marjarin).

Poos atomek nikel ew 58.69. Y boynt teudhi ew 1453°C ha'y boynt bryjyon ew 2732°C. Y dhosedh ew 8.9kg an liter. Olkan arhansek, lenter, es y dhyghtya ew.

Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.