Zirkoniom

Ensampel a	Elven gymyk, polter helosk
Klass	alkan tremenyans, period 5
Furvell gymyk	Zr
Dydhyas diskudhans	1789
Niver atomek	40
Aray an elektrons	[Kr] 4d² 5s²
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	4
Rann a	period 5, bagas 4
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw zirkoniom, niver 40 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Zr. An hanow a dheu dhyworth hanow an moon zirkon (dhyworth an ger Persek zar-gun, ow styrya 'avel owr'). Kevys yw zirkoniom yn spektrum ster klass-S, meyn kawos ha kerrygi dhyworth an Loor. Nyns eus rann vewoniethel dhe zirkoniom, mes nyns yw y holanow gwenonek.

Yma zirkoniom yn gemmow zirkon, feth hag veu diskudhys yn 1789 gans Martin Heinrich Klaproth (1743-1817). Syr Humphrey Davy a assayas enyshe zirkoniom der elektrolysans, mes ev a wrug fyllell. Enyshes veu zirkoniom rag an kynsa prys yn 1824 gans Jöns Jacob Berzelius (1779-1848). Kales ha brottel yw alkan zirkoniom mar nag yw pur, mes es y dhyghtya yw an alkan pur.

An chif monow yw zirkon (ZrSiO₄), kevys yn Ostrali, an Statys Unys ha Shri Lanka, ha baddeleyit (zirkoniom oksid, ZrO₂), kevys yn Brasil. Askorrans ollvesel yw a-dro dhe 7,000 tonnas an vledhen. Usys yw yn priweyth, daffar hag a worthsevel tommder avel fornow, gweder, kymygennow ha kesalkenyow. Priweyth gwrys a zirkoniom a gyv devnydh avel kellyl, gwelsow ha daffar golf. Gwerthys yw zirkonow avel gemmweyth ynwedh. Usys yw an brass ranna a askorrans ollvysel an alkan yn dasoberoryon nuklerek.

Poos atomek zirkoniom yw 91.22, y boynt teudhi yw 1852°C ha'y boynt bryjyon yw 4377°C. Y dhosedh yw yw 6.5kg an liter. Alkan kales lenter arghansek yw, hag a worthsevel kesknians yn ta.

Mirva[golegi | pennfenten]

W Aquilae, steren glass-S
Jöns Jacob Berzelius
Gwelynni keunys nuklerek, gwrys a gesalkan zirkoniom
Baddeleyit
Zirkon glas
Kollell briweyth