Lanthanom

Ensampel a	Elven gymyk, substans gymyk
Furvell gymyk	La
Dydhyas diskudhans	Genver 1839
Niver atomek	57
Elektronegedhegedh	1.1
Rann a	period 6, elven bagas 3
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw lanthanom, niver 57 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw La. An hanow a dheu dhyworth an ger Greka lanthanein, ow styrya growedha yn kel. Onan a'n elvennow gelwys dor-tanow yw mes kamm yw an hanow ma awos nyns yw re anedha tanow vytholl. Lanthanid via term gwell, hanow a dheu dhyworth an elven ma. Nyns eus rann dhe lanthanom y'n korf denel, mes usys yw lanthanom avel medhegneth dhe weres pobel gans kudynnow loneth.

Diskudhys veu lanthanom yn mis Genver 1839 gans Carl Gustav Mosander (1797-1858) y'n Fondyans Karolinska, Stockholm. Ev a hwithras ceriom nitrat hag ev a gavas gwrysow elven 'nowydh' dhyworto. Y goweth Baron Jöns Jacob Berzelius a grampollas an hanow lanthanom.

An moon monazit a gomprehend a-dro dhe 25% lanthanom. Askorrys yw 12,500 tonnas an vledhen, dre vras y'n Statys Unys, China ha Russi. Usys yw avel kesalkenyow, rag ensampel lanthanom ha nikel - LaNi₅ yw pur dha rag sugna an gass hidrojen (da vydh hemma y'n termyn a dheu mars yw usys hidrojen avel keunys). Usys yw meur a lanthanom dhe wul batriow hidrid nikel-alkan La(Ni_3.6Mn_0.4Al_0.3Co_0.7). Usys yw avel katalydhyon, avel kathodow pooth yn pibennow gwakter elektronek, hag yn livwolowys.

Poos atomek lanthanom yw 138.91, y boynt teudhi yw 921°C ha'y boynt bryjyon 3460°C. Y dhosedh yw 6.1kg an liter. Alkan arghansek yw, medhel lowr dhe dreghi gan kollell.

Mirva

• 

  Carl Gustav Mosander

• 

  Jöns Jacob Berzelius

• 

  An moon monazit

• 

  Kathod pooth lanthanom

• 

  Batri nikel-alkan hydrid rag an karr Toyota Prius

• 

  Livwolowys yn sportva krycket