Rol a hensi-horn yn Kernow

Mappa a hensi-horn geyj savonek yn Kernow (yn Sowsnek).

Yma istori hir a hensi-horn yn Duketh Kernow ow komprehendya an ynjynor kernowek Richard Trevithick a dhrehevas an kensa jynn-ethen hyns-horn yn 1802. Awos an diwysyansow balweyth ha mengleudhyans y'n gonteth, lower a hensi-tram ha hensi-horn, a dreus an tir a-dhyworth an ugheldiryow dhe'n arvordiryow, a devas, ygeri ha degea ynter an 18ves kansvledhen ha'n jydh hedhyw.

Rol a hensi-horn yn Kernow[golegi | pennfenten]

Hensi-horn trethysi eus pywys gans Network Rail[golegi | pennfenten]

An rol ma a gomprehend an hensi-horn geyj savonek a gar trethysi hag eus pywys ha mentenys gans Network Rail.

Penn-hyns-horn Kernow: Linen 75.25 mildir (121.1 km) hir a bon dres kres Kernow yntra gorsavow yn Pennsans hag Essa, ple'ma'n hyns-horn a bes dres an Pons Albert Riel a dreus an Dowr Tamar dhe Aberplymm, Loundres, Kembra, Alban ha Pow Sows North.
Linen Baya Porthia: Linen 4.25 mildir (6.83 km) dhyworth Lannudhno dhe Borthia.
Linen an Mor: Linen 12.25 mildir (19.71 km) dhyworth Truru dhe Aberfala.
Linen Arvordiryow Atlantek: Linen 20.25 mildir (32.5 km) dhyworth Porth dhe Dewynblustri.
Linen Nans Logh: Linen 8.75 mildir (14 km) dhyworth Lyskerrys dhe Logh.
Linen Nans Tamar: Linen 15 mildir (24.1 km) dhyworth Aberplymm dhe Dhowrgonna.

Hensi-horn gwara eus pywys gans Network Rail[golegi | pennfenten]

An rol ma a gomprehend an hensi-horn geyj savonek a gar gwara hag eus pywys ha mentenys gans Network Rail.

Nyns yw hi rol dhien.

Hyns-horn Lostwydhyel ha Fowydh: Linen 4.75 mildir (7.64 km) a gar trenow pri China a-dhyworth an pyttys yn arenebedh Sen Ostell. Gobrenys yw an linen gans an kompani Imerys. Yma kowsow a-dro dh'y eylygeri dhe drethysi y'n termyn a dheu.
Skorren Dowr an Woon: ystynnans an Linen Nans Logh dhyworth Dibarthva Gomm dhe Weyth Lim dhe Dhowr an Woon a hol rann an Hyns-horn Lyskerrys ha Karn. Nyns eus gonisyow owth oberi war an linen ma dhe'n pols ma (mis Metheven 2016).

Hensi-horn ertach geyj savonek[golegi | pennfenten]

Hyns-horn Bosvena ha Reswynn: Hyns-horn 6.5 mildir (10.5 km) a jun a drev yn Bosvena gans an Penn-Hyns-horn Kernow dhe Fordh Bosvena ha gans Dibarthva Boskarn war an hen skorren dhe Bonsrys ha Lannwedhenek. Yma plott dhe eyldhrehevel an hyns-horn dhe Bonsrys.
Hyns-horn Hellys: Rann 1 mildir (1.6 km) an hen Hyns-horn Hellys eus ow pos gwithys.

Hensi-horn ertach kledhrennow kul[golegi | pennfenten]

Krowji an Hyns-horn Ethen Lannstefan. Covertcoat yw an jynn.
Hyns-horn Ethen Lannstefan: Hyns-horn 1 tros-hys 11.5 meusva (597 mm) geyj a bon rag 2.5 mildir (4 km) ynter an drev yn Lannstefan ha Park Bargen Tir Melinnowydh. Drehevys veu an hyns-horn war weli-kledhrennow an hen Hyns-horn Kernow North hag yma plott dhe eylygeri an hyns-horn dhe Egloskeri.
Hyns-horn Ethen Nans Lappa: Hyns-horn 15 meusva (381 mm) a bon rag 1.5 mildir (2.4 km) dhe Hwel Est Rosen dhyworth Savla Benny. Drehevys veu an hyns-horn war weli-kledhrennow rann an Hyns-tram Treffry.

Hensi-horn geyj savonek deges[golegi | pennfenten]

Nyns yw hi rol dhien.

Hyns-horn Kernow North: Linen 49 mildir (80 km) yntra Halwill yn Dewnens ha Lannwedhenek. Deges veu an hyns-horn yn 1967.
Hyns-horn Lannstefan ha Dewnens Soth: Ygerys yn 1892 ha deges veu ev yn 1962. Tamm a'n linen re beu gwithys avel an Hyns-horn Nans Plymm.
Krow gwara koth an Hyns-horn Lykserrys ha Karn dhe Sen Kler. An krow ma re beu komprehendyes yn chi nowyth lemmyn.
Hyns-horn Lyskerrys ha Karn: Hyns-horn moon 11 mildir (17.7 km) a dhrias gwara a-dhyworth ha dhe an balyow yn arenebedh Bre Garn dhyworth Dowr an Woon yn Lyskerrys. Ev a wrug dibarthva war benn an Hyns-horn Lyskerrys ha Logh (Linen Nans Logh y'n jydh hedhyw). Deges veu an linen yn 1917.
Hyns-horn Truru ha Trewynblustri: Linen 24 mildir (38.62 km) yntra Truru ha Porth Tewynblustri. Deges veu an hyns-horn yn 1963.
Linen Okehampton dhe Borth Bud: Hyns-horn a junyas Okehampton dhe Borth Bud gans dibarthvaow gans an Hyns-horn Karesk hag Aberplymm, an Hyns-horn Kernow North ha'n Hyns-horn Skav Diberth Dewnens North ha Kernow. Deges veu an hyns-horn yn 1966.

Hensi-horn kledhrennow kul deges[golegi | pennfenten]

Nyns yw hi rol dhien.

Hyns-horn Bentewyn: Hyns-horn 2 tros-hys 6 meusva (762 mm) a garyas pri China dhe'n porth yn Bentewyn. Deges veu an linen yn 1918.
Tren war an Hyns-horn Bentewyn.
Hyns-horn Mengleudh Pennlegh: Hyns-horn 2 tros-hys (610 mm) a servyas an Mengleudh Pennlegh yn Lulynn. Deges yn 1973 avel onan a'n hensi-horn diwysyansek kledhrennow kul finek y'n Ruwvaneth Unys.
Hyns-horn Moon Kernow Est: Hyns-horn 3 tros-hys (1,067 mm) a garyas gwara rag balyow yn arenebedh balweyth Dowrgonna. Deges yn 1908. Rann an Linen Nans Tamar yw ev y'n jydh hedhyw.
Hyns-horn Resrudh ha Dowr an Chas: Hyns-horn 4 tros-hys (1,219.2 mm) a garyas gwara rag balyow yn arenebedh balweyth Pluwwenep. Deges yn 1915.

Gweller ynwedh[golegi | pennfenten]