Sarfven
 | |
| Klass |
karrek dreusfurvek  |
|---|---|
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Sarfven yw karrek gwrys a vonyow y'n bagas sarfinit. An hanow a dheu drefen y semlant dhe groghen sarf. Monyow y'n bagas ma yw rych yn magnesiom ha dowr, gwyrdh golow po tewl ha furvys gans sarfenigyans (serpentinization), argerdh a hwer war leur an mor ogas dhe oryon plattys tektonek. Karrygi dhyworth mantel an Norvys a wodhev hidratyans, oksidyans a olivin ha treusfurvyans.
Dres treusfurvyans, sugnys yw mynsow meur a dhowr dhe'n garrek. An dosedh a leha ytho. An dasoberyans a liver tommder, pennfenten nerthedh rag furvya tardhellow hidrothermel. Livrys yw hidrojen, methan ha hidrojen sulfid, boos rag korrorganedhow kymotrofik.
Furvyes yw sarfven yn keynow kres an keynvor. Sarfven yw kevys yn Lysardh yn Kernow; Thetford Mines, Quebec, Kanada; Lynn Valhalla, Jersi Nowydh; Konteth Gila, Arizona ha tylleryow yn Gres, Koberenys, Oman ha Gyni Nowydh.
Gweresow war sarfven yw tanow dell yw usys. Boghosek yn kalciom yw gweres war sarfven, ha rych yn alkenyow gwenonek dhe blansow, kepar ha kromiom ha nikel.
Isel yw kaletter sarfven (2.5-3.5 war an skeul Mohs). Usys yw sarfven rag kervyansow gans an pobel Inuit.
