Karrek dreusfurvek
![]() | |
Ensampel a |
rock type ![]() |
---|---|
Klass |
karrek ![]() |
Acheson |
Treusfurvyans ![]() |
![]() |
Karrek dreusfurvek ew karrek thew chanjys awos tobmder po gwaskedh. E hwer treusfurvyans dell ew usys ogas dhe omherdhyans a vagma po down e'n gresten.

Ma tempredhow moy es 150 dhe 200°C (300 dhe 400°F) ha gwaskedhow a 100 megapascal po moy (1,000 bar) owth effeythya an garrek wreydhek (protolith), neb a gaws chanjyow fisegel po kemegel meur. Dres an process ma, ema an garrek en studh soled, bes dres termyn hei a wra daskwrisegi dhe wiasedh po komposyans nowydh. An protolith a ell bos karrek danek, karrek wodhasek po karrek thew treusfurvek solabres.

Karrygi treusfurvek ew radn veur a gresten an Nor hag a furv 12% a enep an tir.
Klassans
[golegi | pennfenten]Karrygi treusfurvek a ell bos klassys herwydh an protolith, aga homposyans kemegel po monyow ha'ga gwiasedh.
Protolith
[golegi | pennfenten]Mars ew possybyl ajon an protolith, keworrys ew 'meta' dhe hanow an garrek, r.e. basalt treusfurvyes ew metabasalt, ha kevili treusfurvyes ew metakevili.
Komposyans
[golegi | pennfenten]Karrek dreusfurvek gwres a wreunednow kanndir ew henwys kanndirit. Sarfven ew eghen arbednek a garrek dreusfurvek furvyes en keynow kres an mor bras. Marbel ew karrek dreusfurvek a dhisplegyas dhyworkalgh (kalciom karbonat - CaO3).
Gwiasedh
[golegi | pennfenten]Henwyn usys rag klassa karrygi herwydh aga gwiasedh ew shist, labolven ha hornven.
- Shist ew karrek gen gwrisow a vyns kres hag ew furvyes en rewyow platek hag a fols en platyow po levelyow le ages 1cm a dewder.
- Labolven ew karrek hag usi ow tiskwedhes gwrisow moy ages shistow, gen levelyow moy es 1cm a dewder.
- Nag uji granofels ow tiskwedhes platyow ha levelyow vetholl. Hornven ew furv a granofels kevys en Kernow.
- Legh ew karrek dreusfurvek gen gwrisow munys, ha gwiasedh folsys drefen treusfurvyans, bes nag eus levelyow drefen komposyans.
Usys ew an term 'para-' avel rager rag diskwedhes protolith godhasek (rag ensampel parashist) ha'n term 'ortho' avel rager rag diskwedhes protolith tanek (r.e. ortholabolven).
Rol a garrygi treusfurvek
[golegi | pennfenten]-
An Taj Mahal, gwres a varbel
-
Mengleudh legh Delyow Boll, Kernow
-
Ensamplow a hornven a Gernow, Enys Wodrevi
-
Sarfven en Kewnans, Lysardh
-
Bleyn a Shist Manhattan en Central Park en Cita Evrek Nowydh
-
Labolven Acasta dhort Kanada, an kottha karrek war an Nor
Ma an erthygel ma usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.