Jump to content

Karrek dreusfurvek

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Ensampel a rock type Edit this on Wikidata
Klass karrek Edit this on Wikidata
Acheson Treusfurvyans edit this on wikidata
Commons page Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Karrek dreusfurvek yw karrek chanjys gans tomder po gwaskedh. Y hwer treusfurvyans dell yw usys ogas dhe omherdhyans a vagma po down y'n grestennen.

Omherdhyans a vagma ha'y dreusfurvyans omgelmys
Omherdhyans a vagma ha'y dreusfurvyans omgelmys


Tempredhow moy es 150 dhe 200°C (300 dhe 400°F) ha gwaskedhow a 100 megapascal po moy (1,000 bar) a nas an garrek wreydhek (protolith), neb a gaws chanjyow fisegel po kymyk meur. Dres an argerdh ma, yma an garrek yn studh soled, mes dres termyn hy a wra daskwrysegi dhe wiasedh po komposyans nowydh. An protolith a yll bos karrek danek, karrek wodhosek po karrek yw treusfurvek seulabrys.

Golinyans ow tiskwedhes an monyow kevys yn karrygi treusfurvek yn-dann studhyow dyffrans a dempredh ha gwaskedh
Golinyans ow tiskwedhes an monyow kevys yn karrygi treusfurvek yn-dann studhyow dyffrans a dempredh ha gwaskedh

Karrygi treusfurvek yw rann veur a grestennen an Nor hag a furv 12% a enep an tir.

Klassans

[golegi | pennfenten]

Y hyllir aga hlassa herwydh an protolith, aga homposyans kymyk po monyow ha'ga gwiasedh.

Protolith

[golegi | pennfenten]

Mars yw possybyl aswon an protolith, y keworrir 'meta' dhe hanow an garrek, r.e. basalt treusfurvyes yw metabasalt, ha kevili treusfurvyes yw metakevili.

Komposyans

[golegi | pennfenten]

Karrek dreusfurvek gwrys a wreunennow kanndir yw henwys kanndirit. Sarfven yw eghen arbennek a garrek dreusfurvek furvyes yn keynow kres an keynvor. Marbel yw karrek dreusfurvek a dhisplegyas dhyworth kalgh (kalciom karbonat - CaO3).

Gwiasedh

[golegi | pennfenten]

Henwyn usys dhe glassa karrygi herwydh aga gwiasedh yw shist, labolven ha hornven.

  • Shist yw karrek gans gwrysow a vyns kres hag yw furvyes yn rewyow platek hag a fols yn platyow po nivelyow le ages 1cm a dewder.
  • Labolven yw karrek hag usi ow tiskwedhes gwrysow moy ages shistow, gans nivelyow moy es 1cm a dewder.
  • Nyns usi granofels ow tiskwedhes platyow ha nivelyow vytholl. Hornven yw furv a granofels kevys yn Kernow.
  • Legh yw karrek dreusfurvek gans gwrysow munys, ha gwiasedh folsys drefen treusfurvyans, mes nyns eus nivelyow drefen komposyans.

Usys yw an term 'para-' avel rager dhe dhiskwedhes protolith godhosek (rag ensampel parashist) ha'n term 'ortho' avel rager dhe dhiskwedhes protolith tanek (r.e. ortholabolven).

Rol a garrygi treusfurvek

[golegi | pennfenten]
Legh
Hornven
Sarfven
Marbel
Shist
Labolven