Argerdhow avon
 | |
| Klass |
argerdh dorfurvoniethel  |
|---|---|
| Label teythyek |
Fluvial processes |
Argerdhow naturel yw argerdhow avon. I a gomprehend esknians ha godhesans avon dredha may hyll avon kemeres daffar dhyworth unn savle ha’ga movya dhe savle aral.
Fordhow a esknias godhes[golegi | pennfenten]
Avon a guntel godhes (po’n karg) yn peder fordh:
- Kravellans (corrasion yn Sowsnek) – an avon a wra devnydh a demmyn grow dhe gravas daffar dhyworth an gweli po glannow.
- Kesknians (corrosion yn Sowsnek) – an dowr a hedeudh kerrygi kepar ha krey gwrys a galciom karbonat, po temmyn karrek kepar ha kragen hag a gomprehend an keth moon avel gwrysow po lim. Treweythyow, y henwir an argerdh ma hedeudhans.
- Gwrians hidrolek – an dowr a wra devnydh a’y boos pan vo ow kwaya dhe herdhya temmyn lows a veyn. Unn fordh arbennik a’n argerdh ma yw kowans (cavitation yn Sowsnek) dredha may po gweskys hwythennow ayr erbynn an gweli po glannow, hag a entardh, ow terri temmyn erel dhe ves.
- Kesrutyans (attrition yn Sowsnek) yw pan gnouk dew damm karrek erbyn y gila, terri hag askorra temmyn le.
An dresen Hjulström (a-is) a dheskrif an tooth mayth yw res dhe’n dowr y gavos dhe esknias, degi po godhesa daffar.
Usys yw an keth argerdhow gans an mor dhe waya godhes, dre vorfrosow ha dryft an glannow.
Fordhow a waya godhes[golegi | pennfenten]
Wosa esknians, an avon a dreusberth godhes yn niver a fordhow.
- An karg yn hedeudhans yw an godhes hedeudhys gans an dowr, kepar ha kalgh po krey.
- Temmigow byghan yw an karg yn krog, skav lowr dhe waya heb tochya gweli an avon.
- Temmigow moy yw gwayys dre lappyans, ow tochya an gweli a dermyn dhe dermyn.
- An karg gweli yw movys poken dre tennans (aga draylya a-dreus gweli an avon) po rolyans mars yns moy krenn.
Myns an godhes treusperthys gans avon yw bras dres eghen. Hanow niver a avonyow a dheu dhyworth aga liw awos bos liwys gans godhes, rag ensampel Hwang He (Dowr Melyn) yn China. Estemys yw dhe’n Hwang He dhegi 800 milvil tonnas a wodhes dhe’n mor pub bledhen, ha’n Mississippi 400 milvil tunnell. Fennleys yw hanow an godhes hag yw gorrys war leur an nans po fennva.
-
Karg gweli avon
-
Kemper Avon Negro (tewl) hag Avon Amazon (leysek) yn Manaos. Leun yw dowr Amazon a wodhes.
-
Fow furvyes gans dowr ow hedeudhi kalgh
-
Chanjyow dhe hyns Dowr Melyn yn China drefen bos an avon owth esknias ha godhesa
-
Dowr Melyn yn China
