Oos an Rew
Ensampel a | epoch, series |
---|---|
Rann a | Quaternary, ICS Standard Global Chronostratigraphic (Geochronologic) Scale |
Dallethys | c. 2580 millennium BC |
Deuth dhe benn | c. 117 millennium BC |
Synsys ynno/i | Gelasian, Calabrian, Chibanian, Late Pleistocene |
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia |
Oos an Rew po Oos an Yey yw term dororiethel po doroniethel usys yn diw fordh:
- [1] ow styrya an keth tra ha rewlivans, hemm yw an spysow hir yn istori an Nor pan wre rew gorheri lower a enep an bys. Yma dustuni rag hwegh rewlivans meur y'n termyn eus passyes.
- [2] ow kampolla dhe'n rewlivans meur diwettha, hemm yw an Oos Pleistocen.
An golinyans a-ugh a dhiskwedh bos dustuni rag pymp oos rew y'n termyn eus passyes (hag nebes tus a geworr unn aral, hemm yw an Rewlivans Pongola nans yw 2,900 milvil vledhen, mes kemyskys yw an dustuni rag henna).
An Oos Rew Pleistocen
[golegi | pennfenten]War dhiwedh an Oos Pliocen, Amerika Gledh hag Amerika Dhyghow, diberth kyns, veu kelmys gans konna tir tanow yntredha, hemm yw Kuldir Panama. Possybyl o dhe enevales mos a'n eyl dh'y ben, ha patronyow frosow keynvor a janjyas. Rewlivans a dhallathas yn Hanterkylgh an Gogledh nans yw a-dro dhe 2.7 milvil vledhen. Dres an Pleistocen a-varr (nans yw 2.7 - 0.8 milvil vledhen) hen dus a'n kinda Homo a dhallathas yn Afrika hag efani dres Afro-Eurasi oll. Nans yw a-dro dhe 0.8 milvil vledhen an kylgh a spysow rewlivel a janjyas a pub 41,000 vledhen dhe pub 100,000 bledhen. Diwedh an Pleistocen a welas efanyans tus arnowydh yn-mes a Afrika keffrys ha difeudhans pub eghen denel arall.
Drefen bos kemmys a dhowr kelmys avel rew war an brastiryow, nivelyow ollvysel an mor o a-dro dhe 120 m yn-dann nivelyow a-lemmyn. Ytho Asi hag Amerika Gledh o kelmys gans tir le mayth yw an Mor Bering lemmyn. An brassa rann a Amerika Gledh hag Europa o yn-dann lienyow rew.
-
Nivelyow an mor y'n termyn a rew moyha
-
Hys moyha an rew dres an rewlivans Pleistocen
-
Patron losowedh yn kres Oos an Rew
Enevales an Oos Rew
[golegi | pennfenten]Pub brastir a welas displegyans enevales meur. An brassa niver anedha o hevelep orth enevales arnowydh, mes yth esa lower a varyans.
Yn Amerika Gledh yn-mysk lies aral o smilodon (an tiger lymm-dhensak), mastodon (eghen a olifans) ha'n bleydh euthyk ("dire wolf" yn Sowsnek). Eurasi a welas an mamoth (eghen aral a olifans), trongornvil gwlanek ha kowrgarow iwerdhonek. Yn Madagaskar o an edhen olifans ha trigys yn Mordir Nowydh o eghennow a moa hag er Haast.
-
Smilodon
-
Mamoth gwlanek (kledh) ha mastodon (dyghow)
-
Bleydh arnowydh (kledh) ha bleydh euthyk (dyghow)
-
Tirwel a Spayn yn Oos an Rew gans lewyon fow, trongornvil gwlanek, mamothes ha mergh
-
Er Haast owth omsettya war moas