Basalt

Klass	karrek danek
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Karrek gemmyn loos po du yw basalt. Herdhys yw yn-mes a loskvenydhyow. An lava yw rych yn magnesiom ha horn. Ynno yma monyow olivin ha pyroksen, ha drefen henna tewl yw y liw. Basalt a'n jeves gwrysow munys drefen bos an lava yeynhes yn skon war enep an Norvys. Basaltow liv (Sowsnek: flood basalts) yw kemmyn, furvyes gans lava ow frosa yn-mes ha kaleshe.

War an Nor, an brassa rann a vagmaow yw furvyes dhyworth an mantel tomm teudh. Basaltow re furvyas ynwedh war an Loor, Meurth, Gwener ha'n asteroid Vesta hogen. 90% a garrygi loskvenydhyek war an Nor ha 80% a enep Gwener yw basalt. Kemmyn yw war enep an Loor ynwedh.

Plattys tektonek keynvorek yw gwrys a vasalt dre vras, askorrys dhyworth mantel hag a yskyn yn-dann keynow kres an keynvor.

Basalt heb y dewedha yw du po loos. Blockys basalt yw usys yn fenowgh rag fordhow ha meyn kons, ha rag treven ha drehevyansow erel. Kales yw, ny wra gwiska meur hag ev a wodhev tommder yn ta.

Y hyllir gul fibrow dhyworth basalt hag yw usys yn le asbestos. Tommder ha gwaskedh meur a yll chanjya basalt dhe'n garrek dreusfurvek shist gwyrdh.

Omgemeryansek yw basalt rag tirfurvow arbennek. Pan wra yeynhe, ev a furvya kolovennow, rag ensampel, an Giant's Causeway yn Gogledh Iwerdhon.