Kynsa Bresel an Bys

Ensampel a	bresel ollvysel, oos istorek
Dedhyans	11 Du 1918
Ledhys	17,000,000 ±2000000
Acheson	Lies skila
Dallethys	28 Gortheren 1914
Deuth dhe benn	11 Du 1918
Tyller	Europa, Oceania, Est Kres, Afrika, Asi, Near East, Mor Cosel, Repoblek Werin China, Keynvor Eyndek, Keynvor Iwerydh
Synsys ynno/i	Batel San Matteo, Keskussulyans Kres Paris 1919, Gwel Europa a Gynsa Bresel an Bys, Gwel Est Kres a Gynsa Bresel an Bys, Gwel Afrika a Gynsa Bresel an Bys, Gwel Asi ha Mor Hebask a Gynsa Bresel an Bys, gwerryans morlu an Gynsa Bresel an Bys, Q101626779
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Kynsa Bresel an Bys, henwys ynwedh an Vresel Meur, o kas ollvysel a'n 28ves a vis Gortheren 1914 bys yn 11ves a vis Du 1918 hag a asas distruyans ha mernans na welsyn bythkweth kyns, gans milvilyow a dus ledrys. An vreseloryon a yssynsas meur a Europa, Emperoureth Russi, an Statys Unys hag Emperoureth Ottoman. Kas a hwyris dres Europa, an Est Kres, Afrika, an Mor Hebask ha rannow Asi.

Teknegieth nowydh, yn hy mysk dismygyans a-gynsow an jynn-ebron, gwerryans yn kaskleudhyow hag, yn arbennik, gwerryans kymyk a wrug dhedhi bos onan a'n marwella kasow yn istori. An dismygriv yw 9 milvil a soudoryon ledrys yn kas ha 5 milvil a vernansow burjysi drefen gwriansow an luyow, nown ha kleves. Milvilyow moy a verwis yn hil-ladhansow yn Emperoureth Ottoman hag yn pandemek influenza a 1918, gwethhes gans gwayans a soudoryon dres an vresel.

Erbynn 1914, kyns dalleth an vresel, a nerthow meur europek o rynnys yntra an Triple Entente a Bow Frynk, Russi ha Breten Veur, ha'n Triple Alliance a Almayn, Ostri-Hungari hag Itali. Tynder yn Balkans a dardhas an 28ves a vis Metheven 1914 wosa moldrans Arghduk Franz Ferdinand, er ostri-hungarek, gans Gavrilo Princip, serb bosnek. Ostri-Hungari a vlamyas Serbi hag, an 28ves a vis Gortheren 1914, Ostri-Hungari a dheklaryas bresel war Serbi. Russi a dheuth dhe dhefens Serbi hware. Erbynn an 4a a vis Est, an kevreyth a gevambosow a dennas Almayn, Pow Frynk, Breten Veur ha'ga gwlasvaow y'n vresel. Yn mis Du 1914, an Emperoureth Ottoman, Almayn ha Ostri-Hungari a furvyas an Nerthow Kresek. Yn mis Ebrel 1915, Itali a junyas Breten Veur, Pow Frynk, Russi ha Serbi avel an Keffrysi a Gynsa Bresel an Bys.

Hag ev owth enebi bresel war dew front, strateji Almayn yn 1914 a veu fogella y luyow war fetha Pow Frynk yn hwegh seythen kyns aga gwaya dhe'n Front Est ha gul an keth gans Russi. Byttegyns, omsettyans Almayn yn Pow Frynk a fyllis kowlwul hemma ha, erbynn diwedh 1914, a dew du a enebas an eyl y gila a-hys an Front West, linen dhidorr a gaskleudhyow a'n Mor Bretannek dhe Swedherwyk. Methardak hager a sewyas ha ny wrug an frontys chanjya meur bys yn 1917.

Dhe benn 1918, an Nerthow Kresek a dhallathas fyllel. Bulgari a sinyas arsav vresel an 29ves a vis Gwynngala, sewyes gans an Ottomans an 31a a vis Hedra, hag ena Ostri-Hungari an 3a a vis Du. Enesegys hag owth enebi Domhwel Almaynek tre ha lu ogas dhe rebellyans, Kaiser Wilhelm a asas an tron an 9ves a vis Du. Governans Almayn nowydh a sinyas Arsav Vresel an 11ves a vis Du 1918, ow korfenna an kas. Keskussulyans Kres Paris a 1919–1920 a gonstryna an nerthow fethys dhe akordya dhe nebes taklow, gans Kevamvos Kres Versailles avel huni an moyha aswonnys.

Kodh Emperoureth Russi yn 1917, Emperoureth Almayn yn 1918, Emperoureth Ostri-Hungari yn 1920 hag Emperoureth Ottoman yn 1922 a ledyas dhe lies sordyans ha domhwel ha gwrians a statys anserghek, y'ga mysk Poloni, Czechoslovaki (lemmyn Pow Chek) ha Yougoslavi. Fall menystra an anfaster a sewyas Kynsa Bresel an Bys a dhiwedhas gans dalleth Nessa Bresel an Bys yn mis Gwynngala 1939.

Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.

Onan a'n mil erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.