Banana

Banana
	Banana ha treustrogh
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Plantae
(anrenkys):	Angiosperms
(anrenkys):	Monocots
(anrenkys):	Commelinids
Urdh:	Zingiberales
Teylu:	Musaceae
Kinda:	Musa
Hanow dewhenwek
	Musa × paradisfa, Musa, Musa acuminata, Musa balbisiana; Linnaeus

Banana ew hanow kebmyn plans losowek ha'n ehen a frutys hag ujio ow tevi warnodho. An plans a long dhe'n kinda Musa. Teythyek enjei dhe diredhow trovadnek Asi soth-est.

Perderys ew bos bananas tevys rag an kensa termyn en Papoua Gyni Nowydh. Hedhyw tevys enjei en tiredhow trovadnek a-dreus an bes. An brassa radn a blansow banana ew tevys rag aga frutys, bes tevys enjei rag aga fibrow hag avel plans afinys ewedh.

Ma a-dro dhe 110 ehen a vanana, nebes anodhans medhel ha melys, hebm ew bananas sant melys, ha nebes anodhans fyrv ha starchus plantains po bananas gwer. Possybyl ew dhe usya bananas rag gul korev. Usys ew aga lusow rag gul sebon.

An plans banana

Plans an banana ew an brassa plans losowek. Ema dhe'n plans garen fug, po pseudostem en Sowsnek, furvyes gen radn isella an del, a ell tevi mar uhel avel 8 meter. Ma pub garen fug ow tevi udn toos a vananas. Bananas ew gwyrdh e'n dalleth, bes woja anjei dhe adhvesi, melyn enjei.

An frutys

Ma bananas ow tevi en toos, en gwiskasow henwys leuvyow. Kevys ew kebmys ha ugens frut dhe'n leuv ha kebmys ha ugens leuv dhe'n toos. Ema tosow ow poosa tredh 30 ha 50 kg dell ew usys.

Poos kresek frut sengel ew a-dro dhe 125 g, bes a-dro dhe tri hwarter nodho ew dowr.

Ema dhe bub banana po bes gwiskas difresus henwys rusken. Bananas a gomprehend meur a vitamyn B₆, vitamyn C ha potassiom.

Tevi ha kenwertha bananas

Bananas ew tevys en 107 gwlas dhe'n lyha. Klassys ew bananas avel ehednow sant melys po bananas kegina, bes an brassa radn a vananas esperthys ew a'n ehen sant melys, mes saw 10-15% a askorrans ollvesek ew hedna.

An powyow a askorr an moyha ew Eynda, Brasil, China, Pow Ekwadorel ha'n Filipinys, ha'n ynporthoryon moyha ew an Statys Unys, Unyans Europek ha Nihon.

Allergedhow

Ma dhe nebes tus allergedh dhe vananas. Ma dew furv a allergedh. An kensa a wra effeythya an ganow ha briansen. An sekond a wra kawsya urticaria po brehi krohen.

Usys erel rag bananas

Padnweyth

Usys ew an fiber kevys dhort an plans banana nanj ew termyn hir. En Nihon, e feu bananas usys rag gul gwiskow a-dhia an 13ves kansvledhen. En Nepal, usys ew garen an plans rag gul strelyow.