Anjela Duval

Anjela Duval
Anjela Duval
Genys	Marie Angèle Duval ; 3 Ebrel 1905 ; Le Vieux-Marché
Mernans	7 Du 1981 ; Lannion
Kenedhlogeth	Pow Frynk, Breten Vian
Galwesigeth	prydydh, skrifer, local politician

Prydydhes Vretonek o Anjela Duval (3 Ebrel 1905 - 7 Du 1981). Thera hy frydydhieth ow tiskwedhes kerensa cler tro'ha natur, sorr erbydn difygyans an yeth Vretonek, ha sens a dhidhan.

Anjela Duval a veu genys an 3a mis Ebrel 1905 war vargen-tir bian ogas dhe C'houerc'had, Bro-Dreger. Hy mabm o Fransoazig Olier ha'y thas Erwan Duval; coth lowr era anjei, hy mabm 38 bloodh hy ooj ha'y thas 43. Aga hensa flogh, Charlez, a verwis deg dedh woja bos genys, ha'ga nessa flogh, Maia, a verwis en 1903 a gleves, deg bloodh hy ooj, etho Anjela o dhe voy drudh dhodhans avel flogh udnik. Avel benyn yonk, ha'y herens ow tos cotha ha gwanna, Anjela a ervirys gortos dhe'n bargen-tir n le whilas gour ha bownans demedhys. Dell leveris hy hy honan, "Al loened hag ar plant a oa he mignoned." (An bestes ha'n plansow o hy hothmans.) Res o dhedhy gwitha an bargen-tir woja mernans hy herens (hy thas 1941, hy mabm 1951). Hei o war hy honan degvledhydnyow, ha gortos sengel drefen “an hini a garen. Ne gare ket pezh a garan” (An huni a garav. Ny gar ev an keth pyth a garav vy) - thera dh'y gour ambosys, morer era ort hy thanta 1924-1926, govynnys dhe hei ara Breten Vian.

Tioges voghosek ha sempel o hi, ow scrifa hy frydydhieth woja dedh kalish a ober e'n parkow en lever notednow scol en hy deiji en treveglos Traoñ an Dour. Thera dhedhy deskys hy hatekism Bretonek a-dhia ban ve pur yonk, bes na dhallathas scrifa bys dhe'n 1960ow. Hei eth dhe scol a 8 dhe 12 bloodh en-dadn gwith lenesow bes, woja hei dhe wodhevel a gleves eskern e treylyas dhe gorsow kesscrifa rag benenes yonk a radndiryow powek. Etho thera dhe hei maystri da a'n yeth Frynkek. Hei a dheuth en-dadn delanwes levrow termyn Bretonek pecara Ar Bed Keltiek, ha golegydh an lever termyn Roparz Hemon, onan a'n chif prydydhyon Bretonek. Leverys yw ewedh dell ros an Tas Marsel Klerg, kevarwodher an lever termyn catholik Barr-heol, kentryn dhe hei dyllo hy hanow. Gilles Servat, caner Bretonek a vri a dhyskas Bretonek genjy, a scrifas can a-dro dhedhy 'Traoñ an Dour' hy hanow. Pan leveris ev dhe gonvedhes Bretonek, bes heb y gewsel, gorthep Anjela Duval o: "pecar ow hei ...". Hei a dheuth a vri e'n bes Frenkek dre dowlen pellwolok André Voisin Les Conteurs en 1971. Dyllys veu hy oberyow cowal, 'Oberenn glok' en 2000 (hei a verwis yn 1981). Gwerthys veu dres 1000 a dhasscrifow, hag dasargraffys veu en 2005 war dreveth cansvledhen woja hy genesigeth. En 2011, Cowethas Anjela-Duval a guntellas mona lowr rag derevel gravyans men growan anedhy en Place du Vieux-Marché .

Kens hy mernans en 1981, hy a gawas ger-da avel prydydhyes nerthek ha wiryon. Fest diwysyk o hi a-barth Breten Vian ha'n yeth Vretonek. Ottobma can scrifys gen Anjela Duval en 1963 ha geryow Kernowek (en FSS (C)):

Karantez Vro
E korn va c'halon 'zo ur gleizhenn
'Baoe va yaouankiz he dougan
Rak, siwazh, an huni a garen
Ne gare ket pezh a garan.

Eñ na gare nemet ar c'hêriou,
Ar morioù don, ar broioù pell,
Ha ne garen 'met ar maezioù,
Maezioù ken kaer va Breizh-Izel.

Ret' voe didab 'tre div garantez:
Karantez vro, karantez den.
D'am bro am eus gouestlet va buhez
Ha lezet da vont 'n hini 'garen.

Biskoazh aboe n'am eus an gwelet,
Biskoazh klevet keloù outañ.
Ar gleizhenn em c'halon zo chomet
Pa ne gare ket pezh a garan.

Pep den a dle heuilh e donkadur:
Honnezh eo lezenn ar bed-mañ.
Gwasket 'voe va c'halon a-dra-sur,
Met 'gare ket pezh a garan.

Dezhañ pinvidigezh, enorioù,
Din-me paourentez ha dispriz.
Met 'drokfen ket evit teñzorioù
Va Bro, va Yezh ha va Frankiz.

Kerensa Bro
Yn korn ow holon yma kreythen
A wrug vy perthi a-ban en vy yowynk
Rag, soweth, an huni a garen
Ny gara an pyth a garav.

Ny gara ev marnas an citys,
An morow down, an broyow pell,
Ha ny garen vy marnas an mesyow,
Mesyow ker ow Breten Isel.

Konstrynys dewis yntra diw gerensa:
Kerensa bro, kerensa den.
Dhe'm bro y ros vy ow bewnans
Ha gasa dhe vos an huni a garen.

Bythkweth namoy ny wrug y weles,
Bythkweth ny glywys kedhlow anodho.
An greythen y'm kolon a wra gortos
Pan ny gara ev an pyth a garav.

Pub den a dal holya y denkys:
Honn yw lagha y'n bys-ma.
Skwattys yw ow holon sertan,
Mes ny gara ev an pyth a garav.

Dhodho ev rychedh, enors,
Dhymmo vy boghosogneth ha disenor.
Mes ny wrav keschanjya rag tresoryow
Ow Bro, ow Yeth, hag ow Frankedh.

Kevren dhe versyon Veronique Autret ha Gwalarn
Versyon Nolwenn Leroy

Oberyow yn Bretonek

Kan an douar (Kan an dor), 1973, Al Liamm, Brest
Traoñ an Dour (kevernyans wosa mernans), 1982, Al Liamm,
Tad-kozh Roperz-Huon 1822-1902 (Tas gwydn Roperz Huon), 1982, 1992 Hor Yezh,
Me, Anjela, 1986, Hor Yezh.
Rouzig ar gwiñver (Rousig an Wiwer), 1989, An Here
Stourm a ran war bep tachenn (E caskerhav war bub park), 1998, Mignoned Anjela
Oberenn Glok, 2000, 2005

Gwithys ew hy levrow notednow dornscrif (1920-1968) en Leverva Universita Roazhon. Treylyes veu niver a'y hanow moyha aga hanow dhe vusek gen artysts Bretonek kevosek pecara:

An alc'hwez aour gen Gwennyn yn y album En tu all Karantez vro (Kerensa bro) treylyes dhe vusek gen Véronique Autret, hag ena vercyon gen Nolwenn Leroy en hy album diwyethek 'Bretonne'

Ma an erthygel ma usya an Furv Scrifys Savonek (gen furvow tradycyonal) a-barth Kernowek diwedhes.