Jump to content

Surrealydhieth

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Ismael Nery: Surrealist Composition, 1929
Ober arnowydh en gis surrealydhieth; Taklow war dirwedh pecara hunros
Liwans fos gen Joan Miró
Fotograffy surreal

Surrealydhieth o gwayans art ha gonisogeth a dhallathas e'n 1920ow.[1]

Usys veu an hanow rag an kensa pres en 1917. Guillaume Apollinaire a scrifas notednow an program rag an bale Parade, gwres rag Ballets Russes ha Serge Diaghilev. Kesoberyans o hebma war-barth ha Jean Cocteau, Erik Satie, Pablo Picasso ha Léonide Massine. Notednow an program a leveris:

"Dhort an keffrysyans nowydh ma... e hwarva, en Parade, ehen a 'super-gwiryoneth' ('sur-réalisme'), a welav avel dallethvos kevres a dhiskwedhyansow an spyrys nowydh ma".

An gwayans a devis dhort Dadaydhieth. Hebm o, emesk euthow Kensa Gwerryans an Bes, crodhvol ort dhistyr bownans gwarheys.

En kettermyn, ober Sigmund Freud a dhallathas effeythya bes art ha lien. André Breton o trenys en medhegieth brys, ha dres an gwerryans, ev a oberas en clavji lebma hwrug usya methodys Freud war glevyon gen 'shell-shock'. Breton a wrug tochya lies scrifer hag artyst woja an vresel.

Ober Freud a wrug poslev war an brys diswar ha'n vor' e hwrug tochya omdhegyans hag amovyans. Y deknek a usya dielvedna hunrosow a veu usys gen an surrealydhyon. Anjei a liwyas fantasis haval ort' hunrosow ha lymnansow heb vires ort' an canfas.

En 1924, Breton a scrifas Surrealist Manifesto, a leveris bos surrealydhieth:

"Awtomatieth sychologel en y studh pur, ha der ev den a alja menegi war anow, dre'n ger scrifys po en neb for' aral, gweythres brys. Dyghtys ew gen an brys, heb y rewlys gen reson, heb bern esthetek po moral".

Ema dhe oberyow surrealydh elven sowdhan: taklow koynt ew gorrys war-barth heb reson cler. André Breton a leveris bos surrealydhieth gwayans domhelus. A'n 1920ow en Paris hei a lesas a-derdro'n bes. Hei a gawas effect war fylmow pecar hag Angel's Egg hag El Topo.

Artystsn

[golegi | pennfenten]

Max Ernst, Salvador Dalí, Man Ray, André Masson, Joan Miró ha Marcel Duchamp ew emesk an artysts surrealydh moyha ajwonys.

Fylmow surrealydh

[golegi | pennfenten]

Man Ray a wrug an fylm surrealydh kensa: Return to reason (1923). Luis Buñuel ha Dali a wrug dew fylm surrealydh meur aga hanow: Un chien andalou (1929) ha L'Âge d'or (1930). Jean Cocteau a wrug tri fylm. ajwonys avel an Trias Orphik: Le Sang d'un poète (1930), Orphée (1950) ha Testament of Orpheus (1960), a gomprehendas omdhiskwedhyans 'cameo' gen Pablo Picasso.

Devynnow

[golegi | pennfenten]
  1. Dawn Ades, with Matthew Gale 2001 "Surrealism", The Oxford Companion to Western Art. Ed. Hugh Brigstocke. Oxford University Press. Grove Art Online: GroveArt.com

Levrow

[golegi | pennfenten]
  • Baznani, Achraf. History of Surrealism. Edilivre, France 2018. ISBN 978-2-414-21510-2
  • Hughes, Robert. The shock of the new: art and the century of change. London: Thames & Hudson. Chapter 5 The threshold of liberty. ISBN 978-0-500-27582-5

Ma an erthygel ma usya an Furv Scrifys Savonek (gen furvow tradycyonal) a-barth Kernowek diwedhes.