Planetik

Ensampel a	eghen a daklen steroniethel
Klass	planetik, korf byghan y'n Kevreyth Howlek
Rann a	kevreyth kolmys gans gravedh
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Planetik yw korf karrek y'n efanvos. An brassa niver a'n huni aswonnys dhyn yw desedhys y'n Kevreyth Howlek ow resek a-dro dhe'n Howl. Ymons i avel planettys mes le aga myns. I a wra varya yntra pur vyghan (le ages karr) ha meur 600 mildir (1,000 km) yn aga threuslinen. Nebes planetigow a's teves loryow.

Planetigow a dhiskwedh avel ster byghan y'n ebron, mes i a wra gwaya y'n ebron drefen aga bos resek a-dro dhe'n Howl, ha ster ow heveli gwaya drefen an Nor dhe droyllya. Kepar ha planettys, ny wra planetigow aga golow aga honan mes dastewynna golow an Howl. Aga shap a yll bos avrewlys.

Giuseppe Piazzi a dhiskudhas an planetik kynsa, yn 1801. Ev a'n gelwis Ceres, ha Ceres yw an korf moyha y'n Grugys Planetik. Re erel, kepar ha Juno, Pallas, ha Vesta veu diskudhys awosa. Erbynn an 1850ow, diskudhys veu keniver bos res dh'aga nivera ow talleth gans Ceres avel niver 1. Hedhyw steronydhyon a us pellwelleryow ha jynnys-amontya dhe dhiskudha milyow a blanetigow pub mis. Onan a'ga forposow yw dargana plowghyansow planetigow.

Planetigow yw an karrygi ha stoffow erel yw gesys wosa furvyans an Kevreyth Howlek. An karrygi ma o re vyghan dhe guntel war-barth rag gul planet. Re anedha yw gwrys a karbon po alkan. Klassys ynsi ow krog war pypynag yw war an enep, hemm yw aga spektra, ow komprehendya Sort M (alkan), S (karrek) ha C (karbon).

An brassa niver a'n planetigow yn agan Kevreyth Howlek yw desedhys y'n Grugys Planetik yntra Meurth ha Yow, mes yma lies unn nag yw y'n Grugys Planetigow ynwedh, kepar ha an planetigow Trojan yn resegva Yow. An re na a dheu ogas dhe'n Nor yw gelwys Planetigow Ogas-Norvys. Lies godhonydh a breder planetigow ow plowghya an Norvys dhe ladha an arghpedrevanes ha hwarvansow difeudha erel.