Menydh Erebus

Menydh Erebus
Sort	menydh, loskvenydh
Henwys dhyworth	HMS Erebus
Doronieth
Konteth	Antarctic Treaty area
A-ugh an mor	3,794 Meter
Kesordnogyon	77.53°S 167.28°E
Sevyans	3,794 Meter
Kadon	Transantarctic Mountains
Devnydh	Basalt
	Restrennow kelmys war Wikimedia Kemmyn
	[edit on Wikidata]

Menydh Erebus ew mena tan (loskvenydh en Sowsnek) gweythresek, an sekond uhella en Antarktika (woja Menydh Sidley) ha'n mena tan pella dhe'n dhyhow war an planet. Y uhelder ew 3,794 meter (12,448 tr.), ha desedhys ew e'n Serghogethtir Ross {Ross Dependency) war Enys Ross. War an keth enys ema tri men tan anweythresek: Menedh Terror, Menedh Bird, ha Menedh Terra Nova.

Ma an mena tan gweythresek a-dhia 1.3 milvil vledhen. Desedhys ew ldnn lava hir y vownans e'n kowdoll downna war dopp an menedh. Gwelys veu an lydn a-dhia an 1970ow a-varr.

Droklam ayrplayn

Teller veu an menedh rag droklam ayrplayn, Air New Zealand Neyj 901, a hwarva en mis Du 1979. Ladhys veu pubonan war an ayrplayn, 259 anodhans. An neyj o rag porpos gweles an menedh, hebm ew rag tornyji. An tybyans ew nag wrug an lewyader gweles an menedh, drefen bos an howl a-dhelergh dhe'n ayrplayn. An menedh etho o golowys gen an howl, gwydn drefen an ergh ha rew, gen kommol gwydn a-dryv dhe ev. Gelwys ew an studh ma 'flat light'. Na ell neyjow haval orto mos dhe weles an menedh lebmyn.

An mena tan

Marthys ew an mena tan rag skiens. Y dardhansow ew a'n ehen Strombolek (tardhansow bian ha hir y vownans), etho skiensydhyon a ell studhya an mena tan yn ogas. Desedhys ew an mena tan ogas (35km) dhe delleryow Gorsav McMurdo (Statys Unys) ha Gorsav Scott (Mordir Nowydh).

Klassys ew Menydh Erebus avel stratoloskvenydh liesfurvyek (polygenetic stratovolcano). Hanter a-woles an mena tan ew loskvenydh skoos ha'n hanter a-wartha ew stratopigorn.

Mogdollow rew

Menedh Erebus ew a vri rag y lies mogdoll rew (ice fumaroles), touryow a rew a furv a-dro dhe'n gassys a dhienk dhort tollow war an enep. An fogowyow rew furvyes gen an mogdollow ew tewl, heb lower a daklow byw et anjei (bakteria ha fongow dre vras). Endelna gskiensydhyon a gar gul hwithrans et anjei, ow studhya oligotrofow (organedhow a ell treusvewa lebmath eus fowt a asnodhow). An chif ehennow a vakteria kevys ena ew Chloroflexi hag Acidobacteria.

Diskudhans ha hanow

Menedh Erebus a veu diskudhys 27 Genver 1841 (pan veu tardhans volkanek), gen hwithrer tiryow pedneghlek Sir James Clark Ross. Ev a'n henwis ha Menedh Terror en ogas rag enora y worhelyon, HMS Erebus ha HMS Terror.