Trowyns trovannel

Ensampel a	type of cyclone
Klass	Diwaskedh, vortex, trowyns, hager awel
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Trowyns trovannel, treweythyow korwyns, yw ranngylgh a waskedh isel keskelmys gans hager-awel, gwynsow fest krev ha glaw trom.

Henwyn ranndiryel yn Sowsnek

Yn Sowsnek i a's teves henwyn dyffrans yn ranndiryow dyffrans a'n bys. Hurricanes yns i y'n Mor Karib ha Keynvor Iwerydh, typhoons y'n Keynvor Hebask ha cyclones y'n Keynvor Eynda. An hevelenep yns i dhe dhiwaskedhow yn dorlesow temprek kepar ha Kernow, mes i a furv yn fordhow dyffrans.

Furvyans

I a furv dres rannvorow efan pan wrello dowr an mor tommhe, yn tipek ow trehedhes tempredh a 26°C. An dowr a wra ethenna, ow frynkhe tommder ha'n ayr a dhrehev. An ethen dowr y'n ayr yn y dro a wra gluthya, owth askorra glaw. Drefen bos kemmys a dhowr tomm, yma galladewder a vynsow glaw ha krevderow gwyns fest ughel. An gwynsow a dreyl awos an Effeyth Coriolis (hemm yw, pan wrello gwynsow gwaya tro'ha kres an trowyns, i a dreyl drefen bos an Norvys ow resek a-dro). Dell yw usys, ny wrons furvya a-ji dhe 5° dhe'n Kehysedh drefen nag yw an Effeyth Coriolis krev lowr omma. Lower anedha a furv yn west an Keynvor Hebask hag ynter Afrika hag enysow an Antillys.

Wosa furvya, trowynsow a way tro'ha north-west yn Hanterkylgh an Ogledh, mes wosa drehedhes brastir, i a dreyl tro'ha'n north-est.

• 

  Trowyns Wilma (2005)

• 

  Trowyns Iota yn 2020

• 

  Lerghow pub trowyns ynter 1985-2005

• 

  Gulfport, Mississippi: city distruys gans Trowyns Katrina, 2005.

Dargana ha'ga henwel

Herwydh usadow, henwys yw trowynsow, rag gweres dargana ha deriva. Henwys yns i wosa drehedhes gwynsow a 62 km/our po moy. Kowethyans Keweroniethel an Bys a dhewis an henwyn. Y'n kynsa le, dewisys veu henwyn sens, mes yn 1887, keweronydh ostralek Clement Wragge a dhewisas henwyn benenes ragdha, owth usya henwyn dhyworth istori ha mythologieth. Pan usyas ev henwyn tus ragdha, ev a gonsidras politegoryon o kas ganso. Erbynn Nessa Bresel an Bys usys veu henwyn dhyworth an lytherennek fonetek (Alfa, Bravo, Charlie ....). A-dhia 1953 usys veu henwyn benenes arta, ha wosa 1978 benenes ha tus.

Aga effeythyow

Y'n termyn eus passyes, trowynsow a sedhas lies gorhel. Dargana gwell y'n 20ves kansvledhen a weres an brassa niver a worholyon dh'aga avoydya. Pan wrello trowynsow trovannel drehedhes an tir, i a yll kawsya meur a dhamach, ow ladha tus ha distrui citys hag isframweyth. Y'n 200 bledhen dhiwettha, ladhys veu a-dro dhe 1.5 milvil a dus gansa.

Gwyns yw an chif peryl. Skommow dhyworth taklow distruys a dheu ha bos pur peryllus. Glaw trom a yll kawsya livow efan. An gwaskedh isel a dhrehev nivel an mor, ow kawsya livow ynwedh (gelwys hwythfians tewedh), war-barth ha tonnow hujes. Wosa an trowyns, yma peryllow erel. Rag ensampel, yn Orleans Nowydh, Louisiana, yth esa kudynnow meur drefen studhyow yeghes drog wosa Trowyns Katrina yn 2005.

Klassans - An Skeul Saffir-Simpson

Trowynsow yw klassys herwydh an Skeul Saffir-Simpson.

Diwaskedh trovannel yw bagas restrys a gomol ha tewedhow taran gans gwynsow a le ages 17 m/s (33 not, 38 mildir/our, po 62 km/our). Nyns eus lagas na shap troyllyek.

Tewedh trovannel yw system restrys a dewedhow taran gans gwynsow a ynter 17 ha 32 m/s (34–63 not, 39–73 mildir/our, po 62–117 km/our). Lemmyn an shap troyllyek a dhalleth furvya, mes heb lagas.

Trowyns yw system diwaskedhek bras gans gwynsow sostenys a 33 m/s (64 not, 74 mildir/our, po 118 km/hour) dhe'n lyha. Dell yw usys, trowyns a'n krevder ma a dhispleg lagas, hemm yw, ranndir a studhyow kosel yn kres an troyll. Y hyllir gwles an lagas dhyworth lorellow y'n efanvos avel kylgh byghan heb komol. A-derdro'n lagas yma fos an lagas, ranndir a'n tewedhow taran kreffa ha gwynsow uskissa. An gwynsow kreffa possybyl kevys yn trowynsow trovannel yw a-dro dhe 85 m/s (165 not, 190 mildir/our, 305 km/our).

Klass 1

Klass 1
Gwynsow sostenys	Ensampel
33–42 m/s 64–82 not 119–153 km/our 74–95 mildir/our	Trowyns Nana yn 2020 ow nesha Belize

Gwynsow peryllus a yll kawsya damach

Tewedhow klass 1 a yll gul damach dhe dohow. Skorennow meur a yll kodha dhyworth gwydh, ha gwydh gans gwreydh bas a yll kodha. Yma damach meur dhe linennow tredan.

Ensamplow a drowynsow Klass 1 yn aga ughboynt a gomprehend Agnes 1972, Juan 1985, Ismael 1995, Earl 2016 ha Nana 2020.

Klass 2

Klass 2
Gwynsow sostenys	Ensampel
43–49 m/s 83–95 not 154–177 km/our 96–110 mildir/our	Trowyns Zeta yn 2020 ow nesha Louisiana

Gwynsow pur beryllus a wra kawsya damach meur

Tewedhow klass 2 a yll askorra gwynsow pur beryllus ow kawsya damach efan. Chiow drehevys yn ta a yll kavos damach meur dhe dohow. Lies gwedhen gans gwreydh bas a vydh terrys gans lies fordh lettys. Ogas dhe bubonan a wra godhevel fowt a dredan rag seythennow.

Ensamplow a drowynsow Klass 2 yn aga ughboynt yw Able 1952, Diana 1990, Erin 1995, Tomas 2010 ha Zeta 2020.

Klass 3

Klass 3
Gwynsow sostenys	Ensampel
50–58& m/s 96–112 not 178–208 km/our 111–129 mildir/our	Trowyns Otto yn 2016 ogas dhe Nikaragwa

Damach arnewus a hwer

Trowynsow trovannel Klass 3 yw tewedhow fest bras ha damach arnewus a hwer. Chiow drehevys yn ta a yll kelli aga thohow. Lies gwedhen a vydh terrys, ow lettya fordhow. Ni vydh tredan ha dowr kavadow rag niver a dhedhyow dhe seythennow wosa an tewedh.

Ensamplow a drowynsow Klass 3 a gomprehend Audrey 1957, Elena 1985, Fran 1996, Isodore 2002 hag Otto 2016.

Klass 4

Klass 4
Gwynsow sostenys	Ensampel
58–70 m/s 113–136 not 209–251 km/our 130–156 mildir/our	Trowyns Eta yn 2020 ogas dhe Nikaragwa.

Damach godhroglammek a hwer

Tewedhow Klass 4 a yll kawsya damach gordhroglammek. Lies chi drehevys yn ta a yll kelli aga thohow po fosow. Y fydh fowt a dredan rag seythennow po misyow.

An trowyns a nasyas Galveston yn 1900, an terros moyha marwel dhe hwarvos y'n Statys Unys bys dhe'n termyn na o Klass 4. Ensamplow erel a gomprehend Donna 1960, Carmen 1974, Charley 2004, Gustav 2008, hag Eta 2020.

Klass 5

Klass 5
Gwynsow sostenys	Ensampel
≥ 70 m/s ≥ 137 not ≥ 252 km/our ≥ 157 mildir/our	Trowyns Dorian yn 2019 ogas dhe'n Enesow Bahama.

Damach kowal a hwer

Klass 5 yw an klass ughella war an Skeul Saffir–Simpson. Tewedhow kepar ha'n re ma a wra kawsya tohow dhe derri war lies drehevyans. Nebes drehevyansow a yll terri yn kowal. Pur gemmyn yw diskar tohow ha fosow. Boghes yw an eghennow a dhrehevyans a yll treusvewa, kepar ha sodhvaow, ha rannjiow gwrys a gestevyn po dur, mars yns i nebes mildiryow a'n mor.