Trowens trovadnek

Ensampel a	type of cyclone
Klass	trowyns, hager awel
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Trowens trovadnek (Trowyns trovannel po korwyns e'n FSS (C)), terweythyow corwyns, ew radngelgh a waskedh isel keskelmys gen hager-awel, gwensow fest crev ha glaw trom.

Henwyn radndiryek en Sowsnek

En Sowsnek ema dhodhans henwyn dyffrans en radndiryow dyffrans a'n bes. Hurricanes en jei e'n Mor Carib ha Mor Bras Atlantek, typhoons e'n Mor Bras Cosel ha cyclones e'n Mor Bras Eynda. An hevelenep en jei dhe dhiwaskedhow en dorlesow temprek pecara Kernow, bes ma anjei ow furvya en for'ow dyffrans.

Furvyans

Ma anjei ow furvya dres radnvorow efan pan wrelho dowr an mor tobmhe, en tipek ow trehedhes temperedh a 26°C. An dowr a wra ethedna, ow frynkhe tobmder hag ema'n ayr ow terevel. Ethen dowr e'n ayr en y dro a wra gluthya, owth ascorra glaw. Drefen bos kebmys a dhowr tobm, ema possybylita a vynsow glaw ha crevder gwensow fest uhel. Ema an gwensow ow treylya awos an Effeyth Coriolis (hebm ew, pan wrelho gwensow gwaya tro'ha cres an trowens, ma anjei ow treylya drefen bos an Norvys ow resek a-dro). Dell ew usys, na wron jei furvya a-ji dhe 5° dhe'n Keheja drefen nag ew an Effeyth Coriolis crev luck obma. Ma meur anodhans ow furvya en west an Mor Bras Cosel hag tredh Africa hag enysow an Antillys.

Woja furvya, ma trowensow ow kwaya troha'n noor-west en Hanterkelgh an Noor, bes woja drehedhes brastir, ma ajei ow treylya troha'n noor-est.

Trowens Wilma (2005)
Trowens Iota en 2020
Corsow pub trowens tredh 1985-2005
Gulfport, Mississippi: city distruys gen Trowens Katrina, 2005.

Dargana ha'ga henwel

Herwydh usadow, henwys ew trowensow, rag gweres dargana ha deriva. Henwys en jei woja drehedhes gwensow a 62 km/our po moy. Ema Cowethyans Meteorologiethel an Bes ow tewis an henwyn. E'n kensa le, dewisys veu henwyn sens, bes en 1887, meteorologydh ostralek Clement Wragge a dhewisas henwyn benenes ragdhans, owth usya henwyn dhort story ha mythologieth. Pan usyas ev henwyn tus ragdhans, ev a wrug considra politegoryon o cas ganjo. Erbydn Second Gwerryans an Bes usys veu henwyn dhort an alfabet fonetek (Alfa, Bravo, Charlie ....). A-dhia 1953 usys veu henwyn benenes arta, ha woja 1978 benenes ha tus.

Aga effeythyow

E'n termyn eus passyes, trowensow a sedhas lies gorhel. Dargana gwell e'n 20ves kansvledhen a wrug gweres an brassa niver a worholyon dh'aga avoydya. Pan wrelho trowensow trovadnek drehedhes an tir, anjei a ell cawsya meur a dhamach, ow ladha tus ha distrui citys hag fram. E'n 200 bledhen dhiwettha, ladhys veu a-dro dhe 1.5 milvil a dus gen anjei.

Gwens ew an chif peryl. Scommow dhort taklow distruys a dheu pur peryllus. Glaw trom a ell cawsya livow efan. Ema an gwaskedh isel aow terevel level an mor, ow cawsya livow ewedh (gelwys whythfians tewedh), war-barth ha todnow hujes. Woja an trowens, ema peryllow erel. Rag ensampel, en Orleans Nowydh, Louisiana, thera kaletterow meur drefen studhyow yeghes drog woja Trowens Katrina en 2005.

Classans - An Skeul Saffir-Simpson

Classys ew trowensow herwydh an Skeul Saffir-Simpson.

Diwaskedh trovadnek ew bagas restrys a gloudys ha tewedhow taran gen gwensow a le ages 17 m/s (33 not, 38 mildir/our, po 62 km/our). Nag eus lagas na shap troyllyek.

Tewedh trovadnek ew system restrys a dewedhow taran gen gwensow tredh 17 ha 32 m/s (34–63 not, 39–73 mildir/our, po 62–117 km/our). Lebmyn an shap troyllyek a dhalleth furvya, bes heb lagas.

Trowens ew system diwaskedhek bras gen gwsnsow sostenys a 33 m/s (64 not, 74 mildir/our, po 118 km/hour) dhe'n lyha. Dell ew usys, ema trowens a'n crevder ma ow tisplegya lagas, hebm ew, radndir a studhyow cosel en cres an troyll. Possybyl ew dhe weles an lagas dhort lorenow e'n efanvos avel kelgh bian heb cloudys. A-derdro'n lagas ema fos an lagas, radndir a'n tewedhow taran creffa ha gwensow uskissa. An gwensow creffa possybyl kevys en trowensow trovadnek ew a-dro dhe 85 m/s (165 not, 190 mildir/our, 305 km/our).

Class 1

Class 1
Gwensow sostenys	Ensampel
33–42 m/s 64–82 not 119–153 km/our 74–95 mildir/our	Trowyns Nana en 2020 ow nesha Belize

Gwensow peryllus a ell cawsya damach

Tewedhow class 1 a ell gul damach dhe dohow. Skorednow meur a ell codha dhort gwydh, ha gwydh gen gwreydh bas a ell codha. Ema damach meur dhe linednow tredan.

Ensamplow a drowensow Class 1 en aga uhelpoynt a gomprehend Agnes 1972, Juan 1985, Ismael 1995, Earl 2016 ha Nana 2020.

Class 2

Class 2
Gwensow sostenys	Ensampel
43–49 m/s 83–95 not 154–177 km/our 96–110 mildir/our	Trowyns Zeta en 2020 ow nesha Louisiana

Gwensow pur beryllus a wra cawsya damach meur

Tewedhow class 2 a ell ascorra gwensow pur beryllus ow cawsya damach efan. Treven derevys en ta a ell cawas damach meur dhe dohow. Lies gwedhen gen gwreydh bas a vydh terrys gen lies for' lettys. Ogas dhe bubonan a wra godhevel fowt a dredan rag seythednow.

Ensamplow a drowensow Klass 2 en aga uhelpoynt ew Able 1952, Diana 1990, Erin 1995, Tomas 2010 ha Zeta 2020.

Class 3

Class 3
Gwensow sostenys	Ensampel
50–58& m/s 96–112 not 178–208 km/our 111–129 mildir/our	Trowens Otto yn 2016 ogas dhe Nicaragwa

Damach arnewus a wher

Trowensow trovadnek Class 3 ew tewedhow fest bras ha damach arnewus a wher. Treven derevys en ta a ell kelli aga thohow. Lies gwedhen a vydh terrys, ow lettya for'ow. Na vydh tredan ha dowr cavadow rag niver a dhedhyow dhe seythednow woja an tewedh.

Ensamplow a drowensow Klass 3 a gomprehend Audrey 1957, Elena 1985, Fran 1996, Isodore 2002 hag Otto 2016.

Class 4

Class 4
Gwensow sostenys	Ensampel
58–70 m/s 113–136 not 209–251 km/our 130–156 mildir/our	Trowens Eta en 2020 ogas dhe Nicaragwa.

Damach terrosus a wher

Tewedhow Class 4 a ell cawsya damach terrosus. Lies chi derevys en ta a ell kelli aga thohow po fosow. E fydh fowt a dredan rag seythednow po misyow.

An trowens a effeythyas Galveston en 1900, an terros moyha marwel dhe wharvos e'n Statys Unys bys dhe'n termyn na o Class 4. Ensamplow erel a gomprehend Donna 1960, Carmen 1974, Charley 2004, Gustav 2008, hag Eta 2020.

Class 5

Class 5
Gwensow sostenys	Ensampel
≥ 70 m/s ≥ 137 not ≥ 252 km/our ≥ 157 mildir/our	Trowens Dorian yn 2019 ogas dhe'n Enesow Bahama.

Damach kowal a hwer

Class 5 ew an class uhella war an Skeul Saffir–Simpson. Tewedhow pecara'n re ma a wra cawsya tohow dhe derri war lies derevyans. Nebes dervyansow a ell terri en tien. Pur gebmyn ew discar tohow ha fosow. Boghes ew an ehednow a dherevyans a ell treusvewa, pecara sodhvaow, ha radnjiow gwres a gestevyn po dur, mars ujon jei nebes mildiryow a'n mor.

Ma an erthygel ma usya an Furv Scrifys Savonek (gen furvow tradycyonal) a-barth Kernowek diwedhes.