Sort Europek

Sort
	Sort Europek; (Erinaceus europaeus)
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Chordata
Klass:	Mammalia
Urdh:	Eulipotyphla
Teylu:	Erinaceidae
Kinda:	Erinaceus; Linnaeus, 1758
	Gwrandrans an sort ow komprehendya komendyansow.

Onan a seytek eghen a sort y'n bys yw an sort europek po European hedgehog yn Sowsnek. Y hanow yn Kembrek yw draenog a gampoll y dhreyn. Yma dhe bub sort a-dro dhe 5,000 - 8,000 a dhreyn war y geyn. Eghen gemmyn yw gans gwandrans efan dhyworth Spayn dhe Russi. Meur-gerys yw drefen y vos kemmyn yn lowarthow, ha'y us a dhybri ballow lowarth. Sad yw y boblans y'n brassa rann a Europa marnas Breten Veur, yn le mayth usi ow lehe.

Deskrifans[golegi | pennfenten]

Y hys yw a-dro dhe 160mm avel flogh ha 250mm avel tevesik. Y boos a dyv a 120g pan vo genys dhe 1,100g avel tevesik. An sort europek yw an eghen voyha a sort y'n bys. Treweythyow y hwer sortes melyn aga dreyn (Sowsnek: blonde hedgehogs). Pur danow yw an re ma, a-der Enys Alderney (onan a Enysow an Chanel) ha North Ronaldsay, onan a Enysow Ergh (Orkneys).

Omdhegyans[golegi | pennfenten]

Eneval nos yw an sort dre vras, ha pan vo ow kerdhes, ev a hock yn fenowgh rag frikhwytha an ayr. Herwydh usadow, i a gosk dres an gwav. Olldhybrus yns i, mes an brassa rann a'ga diet yw hwesker. Y voos moyha-gerys yw hwiles, moryon, gwenyn, goghi, gorlost, tykkiow Duw ha godhanes, mes i a yll dybri hwiles du, kulyeges reden, melhwes, oyow, kwilkynnyow ha karyn, keffrys ha has, know ha frooth.

Treweythyow i a anoyntya aga dreyn gans trew. Ny wodhvedhys poran prag hwrons i hemma, mes possybyl yw y vos rann a omdhegyans difres po rag tenna kespar.

An seson maga a dhalleth wosa gwavkoska, gans dinythi ow hwarvos yntra mis Me ha mis Gortheren, dell yw usys. Hys degyans yw 31-35 dydh. Teylu a beswar flogh yw kemmyn. Dall yw an fleghes pan vo genys. Tennys yns i dhyworth an vronn pan yns i peder dhe hwegh seythen. Gwaytyans bewnans kresek yw teyr bledhen, mes i a yll bewa bys dhe deg bloodh. An skila voyha kemmyn a vernans yw fowt boos, dell yw usys a-dhistowgh wosa gwavkoska. I a yll gwitha aga honan dre wul aga honan avel pel, mes lewern ha broghes a dheber nebes anedha. Yn brastir Europa, eroulys hag owreres yw peryl moyha sortes.

Gwandrans ha bewva[golegi | pennfenten]

Endemik yw an sort europek y'n brassa rann a Europa dhyworth Enesow Bretennek ha gorenys Spayn dhe Russi europek ha'n brassa rann a enesow krestiryel. Komendys vons dhe Vordir Nowydh, ha pla yns i ena rag ydhyn ha hwesker teythyek. Kevys ynsi yn lies eghen a vewva, ow komprehendya gwydhegi, gwelstiryow, tir aradow ha lowarthow.

Difresyans[golegi | pennfenten]

Sad yw poblansow sortes yn tylleryow may hwrello tus godhav sortes yn aga lowarthow. Yn Breten Veur, yma an sort war rol a enevales usi edhom dhedha a dhifresyans ha gwithans drefen chanj yn aga bewvaow ha ladhansow war an fordh. Dismygriv yw bos ena le ages milvil a sortes yn Breten Veur a-lemmyn.