Hwegys

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Hwegys
Hwegys
(Zea mays)
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:
(anrenkys):
(anrenkys):
Eudicots
(anrenkys):
Commelinids
Urdh:
Teylu:
Kinda:
Zea
Ehen:
Z. mays
Hanow dewhenwek
Zea mays
Linneaus

Hwegys (Zea mays, dhyworth an Spaynek: maíz dhyworth yn y dro an Taino: mahis), aswonnys yn Sowsnek avel maize po corn, yw greunvos tevys yn kynsa gans pobel deythyek yn Meksiko soth nans yw a-dro dhe 10,000 bledhen. An gwelennow delek a askor inflorescences. Pan vons frothesys, i a askor hasennow (sort a frooth).

Chifboos yw hwegys yn lies rann a'n bys, ha sommen askorrans hwegys yw moy ages huni gwaneth po ris. Maga ta bos dybrys yn tidro gans tus, hwegys yw usys rag ethanol (po las) hwegys, megyans enevales hag askorasow erel kepar ha starch hwegys ha sugen hwegys. Yma hwegh chif iseghen a hwegys:

  • hwegys brall, dent corn
  • hwegys lelester, flint corn
  • hwegys kodh, pod corn
  • hwegys pop, popcorn
  • hwegys bleus, flour corn
  • hwegys hweg, sweet corn

An varyansow rych yn sugra kepar ha hwegys hweg yw tevys dell yw usys avel boos denel, ha hwegys brall, kelester ha bleus yw tevys rag megyans enevales, oyl hwegys, bragesi ha dystyllyans rag gul diwosow lasek kepar ha hwiski bourbon, hag avel stoffow kriv dhe'n diwysyans kymyk. Usys yw hwegys dhe wul ethanol avel bewkeunys.

Hwegys yw tevys yn efan a-dreus an bys, ha poster moy a hwegys yw askorrys pub bledhen ages neb greunvos aral. Yn 2021, sommen askorrans an bys o 1. bilvil tonnas. Hwegys yw an chif greunvos tevys a-derdro Amerika, gans 384 milvil tonnas tevys y'n Statys Unys hogen. Hwegys chanjys yn genynnek yw 85% a'n hwegys plansys y'n Statys Unys yn 2009.

Askorrans hwegys – 2020
Gwlas Askorrans
(milvil tonnas)
Flag of the United States.svg Statys Unys 360.3
Flag of the People's Republic of China.svg China 260.7
Flag of Brazil.svg Brasil 104.0
Flag of Argentina.svg Arghantina 58.4
Flag of Ukraine.svg Ukrayn 30.3
Flag of India.svg Eynda 30.2
Flag of Mexico.svg Meksiko 27.4
Flag of Indonesia.svg Indonesi 22.5
Flag of South Africa.svg Afrika Dhyghow 15.3
Flag of Russia.svg Russi 13.9
An Bys 1162.4
Gold piece.png Onan a'n mil erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.