Hogh
| Hogh Sus scrofa domestica' Efander menhesennow: Pleistocen – lemmyn 0.7–0 Ma | |
|---|---|
| |
| Hogh dov war vargen tir yn Swistir | |
| Hogh ow rogha | |
| Klassans bewoniethek | |
| Gwlaskor: | |
| Fylum: | |
| Klass: | |
| Urdh: | |
| Teylu: | |
| Kinda: | Sus
|
| Ehen: | S. scrofa domestica
|
Hogh (Sus scrofa domestica) yw bronnvil y'n kinda Sus ha teylu Suidae. Usys yw an liesplek hoghes ha mogh.
Kelmys, mes dhe ves a'n kinda ma, yw an babirusa ha'n hogh gwenogus. Hoghes, kepar ha pub esel a'n Suidae, yw teythyek dhe'n Bys Koth. Hoghes yowynk yw gelwys porghelli. Olldebroryon yw hoghes, hag i yw enevales pur gowethyasek ha skiansek. Y hendas yw an badh gwyls (Sus scrofa). An hogh a'n jeves korf tew, shap balyer, gans garrow berr.
Dybrys yw kig hoghes, gelwys kig mogh. An kryjyansow Yedhowek hag Islamek bos dybri kig mogh, ha nebes hanwansow Kristion a gryj bos dybri kig mogh kamm. Tiogow a gemmer with na wra an enevales kachya klevesow po teurek a yll shyndya tus.
Hoghes dov a dheu yn lies liw, shap ha myns. Dell yw usys, gwynnrudh yns i, mes porghelli gwithys avel enevales dov kepar ha hoghes berrik (pot-bellied pigs) yw liwyow erel treweythyow. Hoghes a rol yn leys rag gwitha erbynn golow an howl. Lies den a breder bos hoghes mostys ha flerya. An gwiryonedh yw i dhe rolya yn leys rag gwith teurek ha hwesker dhe ves a'ga hneus. An leys a weres gwitha aga hneus leyth, owth iselhe tempredh aga horfow dedhyow tomm.
Nebes hoghes yw gwithys avel enevales oberi, usys dhe gelera (helghya keler mogh po truffles yn Sowsnek), tenna kertys po frigwetha ha diskudha tardhennow tir.
Charj[golegi | pennfenten]
Res yw dhe hoghes kavos tyller tomm ha glan yn-dann to rag koska, ha ny dal dhedha bos herdhys war-barth. Res yw dhedha bos hwithrys rag klevesow yn rewlys. Res yw dhedha kavos lower a dhowr - moy ages hanter poos aga horfow yw gwrys a dhowr. Y tal dhedha kavos kemmys boos dell yllons dybri, dell yw usys peswar dhe bymp peuns an jydh. Ys yw boos da rag hoghes, mes y kodh dhedha kavos keworransow protin magata.
Kevys yw mogh a-derdro an bys, ow pewa war vargenyow tir hag y'n difeyth. Gerys-da yns i avel enevales dov. Gwithys ha ladhys yw hoghes rag aga hig, kig mogh.
Lavarow gwerin[golegi | pennfenten]
- Ny venja ev (hei) cawas hedna namoy ‘es del venja hogh cawas pokettys tenewa - He didn’t want it no more than flying in the air
- Pan allo mogh neyja - Once in a blue moon
- Pan dheffo mona war wydh, mogh 'ra neyja - When money grows on trees, pigs will fly
