Dowrgleudh Kesweli ha Lannelli
Kevreyth dowrgleudh ha hensi-tramm yn Pow Kerverdhin, Kembra o'n Dowrgleudh Kesweli ha Lannelli (Kembrek: Camlas Cydweli a Llanelli, Sowsnek: Kidwelly and Llanelli Canal). Y feu byldyes rag karya glow karrek dhe'n arvoryow rag treusperthi yn-rag gans gorholyon arvoryow. Y tallathas avel Dowrgleudh Kymer yn 1766, py a junyas pollow glow dhe Boll an Logos (Pwll y Llygod) dhe gay ogas dhe Gesweli. Hedhas dhe'n kay a galeshas yn hwradhel hag an heyl ow leunhe gans fennleys, hag ystynnans dhe Lannelli a veu gesys yn 1812. Lent o'n avonsyans, hag an dowrgleudh nowydh a junyas gans porth dhe Benn-bre a vyldyas gans Thomas Gaunt y'n 1820ow, erna ve gorfennys porth an kompani dhe Borth Tewyn yn 1832. Hensi-tramm a servyas niver a lowvaow dhe'n est a Borth Tewyn.
Yn 1832 ynjynor James Green a gussulyas yn-kever ystyn an kevreyth, ow profya linen gans tri fleyn-goleder rag drehedhes Komm-Meur (Cwmmawr), pella yn-bann an Komm Gwynndreth Meur. Kyn fe provyans dhe Green gans pleyns-goleder war dhowrgleudhyow erel, y tann-estemyas an kost ha ny yllas gorfenna'n ober. Y kordhyllas yn 1836, byttegyns kompani an dowegleudh a worfennas an hyns nowydh y'n vledhen a holyas. Yth esa'n dowrgleudh sewena glor, hag y kemeras kevranoryon budhrannow a-dhyworth 1858. Yn 1865 y chanjyas an kompani y hanow dhe Hyns-horn Kesweli ha Porth Tewyn (Kidwelly and Burry Port Railway), y kesunyas gans an kompani a bonyas Porth Tewyn y'n nessa bledhen, hag an dowrgleudh eth y'n Hyns-horn Porth Tewyn ha Komm Gwynndreth yn 1869.
Devnydh a gay Kymer dhe Gesweli a dhuryas rag esperthi glow gans gorholyon arvoryow rag 50 bledhen bella. Y feu devnydhyes avel skollva y'n 1950ow, mes y feu hemma, keffrys ha rann gott a'n dowrgleudh, daskorrys y'n 1980ow. Y hyllir tresya nebes strethurow a'n dowrgleudh hwath y'n dirwedh, hag y hyllir holya lergh an hyns-horn usi deges lemmyn rag brassa rann a'y hys.
Gwelewgh ynwedh
[golegi | pennfenten]