Xenarthra

Xenarthra; Estrenvellogyon; Efander menhesennow: ; Paleocen – lemmyn 60–0 Ma
	Kollaj a xenarthrans; naswedhek a'n topp kledh:; Megatheriom, kowrvuryonor, diegyn dewvys an dhyghow, arvegyn naw bond
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Chordata
Klass:	Mammalia
Infraklass:	Placentalia
Ugh-urdh:	Xenarthra; Cope, 1889
Urdhow hag isurdhow
	Urdh Cingulata; Urdh Pilosa; Isurdh Folivora; Isurdh Vermilingua;

Estrenvellogyon po Xenarthra (/zɛˈnɑːrθrə/; dhyworth Hen Rek ξένος, xénos, "estren" + ἄρθρον, árthron, "mell") yw bagas meur a vronnviles teythyek dhe Amerika. Yma 31 eghen vyw: an muryonoryon, diegynnow gwydh, hag arvegynnow. Estrenvellogyon difeudhys a gomprehend an glyptodonts, pampatheres ha diegynnow an tir. I a dhallathas y'n kynsa le yn Amerika Dhyghow dres an Amser Pleistocen diwedhes nans yw a-dro dhe 60 milvil bledhen. I a esplegyas ha skorenna yn efan yn Amerika Dhyghow dres enysheans hir an brastir na y'n Osweyth Kenozoek a-varr. I a lesas dhe'n Antilles hag ena Amerika Kres ha Gogledh. Difeudhans a hwarva dhe lies eghen diwedh an Pleistocen.

Gnasow[golegi | pennfenten]

Estrenvellogyon a rann nebes gnasow nag eus dhe vronnviles erel gans brys. Tybys yw bos aga hendasow paloryon rag hwesker yn-dann an dor.

Dens[golegi | pennfenten]

Dens estrenvellogyon yw dyffrans dhe bub bronnvil aral. Yma dhe'n brassa rann a eghennow heb dens vytholl, po niver le a dhens pur janjys. I a's teves unn sett a dhens rag aga bewnans, nyns eus emayl dhedha, nyns eus dens a-rag y'n ganow ha'n dens war dhelergh oll yw haval.

Mellkeyn[golegi | pennfenten]

An hanow godhoniethel Xenarthra a gampol mellow an vellkeyn, a's teves keworansow dihevelep dhe bub bronnvil aral.

Golok[golegi | pennfenten]

Yma dhe estrenvellogyon gweles marnas unn liw.

Metaboledh[golegi | pennfenten]

Estrenvellogyon a's teves an kevradhow metabolek isella.

Klassans[golegi | pennfenten]

XENARTHRA

Urdh Cingulata
- Teylu Chlamyphoridae: arvegynnow ha glyptodonts
  - Arvegyn fin bras, Calyptophractus retusus
  - Arvegyn fin gwynnrudh, Chlamyphorus truncatus
  - Arvegyn lost noth an Ogledh, Cabassous centralis
  - Arvegyn lost noth Chako, Cabassous chacoensis
  - Arvegyn lost noth an Dhyghow, Cabassous unicinctus
  - Arvegyn lost noth bras, Cabassous tatouay
  - Arvegyn blewek usa, Chaetophractus vellerosus
  - Arvegyn blewek bras, Chaetophractus villosus
  - Arvegyn blewek an Andes, Chaetophractus nationi
  - Arvegyn hwegh bond, Euphractus sexcinctus
  - Kowrarvegyn, Priodontes maximus
  - Arvegyn tri bond an Dhyghow, Tolypeutes matacus
  - Arvegyn tri bond Brasil, Tolypeutes tricinctus
  - Korrarvegyn, Zaedyus pichiy
  - Isteylu †Glyptodontinae: glyptodonts
- Teylu Dasypodidae: arvegynnow tron hir
  - Arvegyn naw bond, Dasypus novemcinctus
  - Arvegyn seyth bond, Dasypus septemcinctus
  - Arvegyn tron hir an Dhyghow, Dasypus hybridus
  - Arvegyn tron hir an gwelstir, Dasypus sabanicola
  - Arvegyn tron hir bras, Dasypus kappleri
  - Arvegyn tron hir blewek, Dasypus pilosus
  - Arvegyn Yepes, Dasypus yepesi
- Teylu †Pampatheriidae: pampatheres
Urdh Pilosa
- Isurdh Folivora: diegynnow
  - Teylu Bradypodidae: diegynnow tribys
    - Korrdiegyn tribys, Bradypus pygmaeus
    - Diegyn tribys konna gell, Bradypus variegatus
    - Diegyn tribys konna loos, Bradypus tridactylus
    - Diegyn tribys mongus, Bradypus torquatus
  - Teylu †Megalonychidae: diegynnow an tir megalonychid
  - Teylu †Megatheriidae: diegynnow an tir megatheriid
  - Teylu †Nothrotheriidae: diegynnow an tir ha'n dowr nothrotheriid
  - Teylu Choloepodidae: diegynnow dewvys
    - Diegyn dewvys Hoffman, Choloepus hoffmanni
    - Diegyn dewvys Linnaeus, Choloepus didactylus
  - Teylu †Mylodontidae: diegynnow an tir mylodontid
- Isurdh Vermilingua: muryonoryon
  - Teylu Cyclopedidae: muryonoryon owrlin
    - Muryonor owrlin, Cyclopes didactylus
  - Teylu Myrmecophagidae: muryonoryon
    - Kowrvuryonor, Myrmecophaga tridactyla
    - Tamandua an Ogledh, Tamandua mexicana
    - Tamandua an Dhyghow, Tamandua tetradactyla