Tredan

Lughes.

Tour tredan a-ugh linenn hyns horn.

Tredan yw teythi nebes manylyon materyel le es atomow a gaws yntredha nerthow ow tenna ha herdhya. Y kryjir bos nerth tredanek-tennvenek onan a'n nerthow selvenek yn Natur (an re erell yw gravedh, nerth nuklerek krev ha nerth nuklerek gwann). Diw sort kargow tredanel a usi: an garg boesedhek (gans protonow ha positronow) ha negedhek (gans elektronow). Manylyon gans an keth sort karg a herdh an eyl an arall dhe-ves; manylyon. Myns an herdhyans po tennva na yw dargenys der lagha Couloumb.

Y hyllir kavoes tredan yn furv lughes, tennveyn, hag erell. Y'n dydhyow ma, wosa dismygyansow Benjamin Franklin, Alessandro Volta, Thomas Edison, Nikola Tesla, h.e., tredan yw kemmyn yn jynnow divers, y'ga mysk jynnow-amontya, bollennow, pellwologow, ha yeynellow.

Tus a dhineyth tredan dre durbinys treylys gans ethenn, dowr, gwyns po linyow erell. Dell vydh moyha usys, y leskir oyl, gas-dor, po glow rag gul an ethenn na. Yn fenowgh, dowr ow passya der dommennow a dreyl an turbinys; hag yn tredanvaow nuklerek, an wres gwrys dre fara nuklerek a wra an ethenn a's treyl. Melinyow-gwyns, batriow howlek, ha starnyow an mordid na wra marnas myns byghan a'n dredan devnydhys y'n Norvys.

Tredan a gaws menowgh tanyow ha jagys.