Mengleudh Dinorwik

Mengleudh Dinorwik (Sowsnek: Dinorwic Quarry, Kembrek: Chwarel Dinorwig) o onan a'n dhew vengleudh brassa yn Kembra gans Mengleudh an Penrhyn. Yn kettermyn an dhew vengleudh-ma o brassa mengleudhyow an bys. Yma'n mengleudh war ledrow Elidir Fawr, ogas dhe Lynn Padarn ha'n wig Lannberis yn Kembra.

Istori

Gweythyow mengleudh re beu war dyller an mengleudh a-lemmyn a-ban 1787. Mes ny efanas ev kyns drehevyans an hyns-tram dhe Borth Dinorwik yn 1842. Dh'y dop y'n 19ves kansbledhen, an mengleudh a wrug arveth moy es 3,000 a dus hag yth o nessa brassa askorrer a legh y'n wlas. Erbynn 1930, niver a'n arvethesigyon a dhroppyas dhe 2,000. An mengleudh a veu degys heb gwarnyans yn 1969.

Degeans

An mengleudh a veu degys Mis Gortheren 1969 wosa deklinyans an diwysyans ha removans kales an legh. Y'n 1950ow ha 1960ow, ystynnans a wrug mos ha bos kales awos lower a skollvaow a slynkyas y'n oberansow meur. Yth esa slynkyans meur yn 1966 a weresis degea an mengleudh.

Mis Kevardhu 1969, yth esa strifwerth poblek dhe weres akwytya an mengleudh a nebes a'n kendonow. Peswar jynn-ethenn an mengleudh, "Dolbadarn", "Red Damsel", "Wild Aster" hag "Irish Mail" a veu gwerthys y'n strifwerth. Hweljiow an mengleudh a veu prenys gans Konsel Konteth Gwynedd rag may hwalsa ev aga gwitha ha nebes a'n traow ynnans i.

Karyans

Yn 1824, an kensa hyns-tram margh geyj 2' (610 mm), an Hyns-horn Dinorwik, a veu ygerys yntra'n mengleudh ha'n Velinhyli. Yn 1848, an geyj 4' (1,219 mm) Hyns-horn Padarn a veu ygerys dhe eylsettya an hyns-tram koth. An Hyns-horn Padarn a junyas an mengleudh gans an mor bys 1961.

Y'n mengleudh y honan, yth esa kevreyth a hensi-tram war an levenow liesek. An kensa lokomotyvyow a veu proviys gans De Winton yn Kernarvon. Lower a jynnow erel an mengleudh o proviys gans an Hunslet Engine Company. Yntra 1935 ha 1949, an mengleudh a brenas 22 jynn-disel byghan rag devnydhyans war an levenow; pan veu an mengleudh degys yn 1969, tri anedhans i yn-unnik a dreusvewas.

Y'n jydh hedhyw

Hweljiow an mengleudh dhe Gilfach Ddu yw chi an Gwithti Legh Kenedhlek. Daffarow hensi-tram an mengleudh a veu devnydhyes dhe vyldya an Hyns-horn Lynn Padarn war rann weli kledhren an Hyns-horn Padarn.

Rann an mengleudh re beu devnydhyes rag an Tredanva Dhinorwik, Rester Dowrdredan. An Mengleudh Vivan, mengleudh byghan y'n Mengleudh Dinorwik yw devnydhyes rag sedhi ha karrekgrambla. Remnant an mengleudh yw an Park Gwlasek Padarn ha pobel a yll kerdhes dre rannow an mengleudh koth.