Davas
Davas (liesplek deves) yw enyval y'n teylu Bovidae. Yma seyth eghenn a dheves a lyha y'n bys ma, ha pub huni anedha ow kul rann a'n genus "Ovis". An eghenn aswonnys yn kwella yw an dhavas kemmyn (Ovis aries); mes yma ynwedh an vouflon (Ovis musimon) ha davas an ergh (Ovis nivicola). Yma'n dhavas bighorn ("korn meur", Ovis canadensis) ha'n dhavas thinhorn ("korn kul", Ovis dalli) ow triga yn Amerika Kledh a-dro dhe'n Mynydhyow Karrek. An argali (Ovis ammon) a wander yn mynydhyow Asi Kres ha'n urial (Ovis vignei) yn Eynda. Awos aga gwlan ha kig, yma tus ow maga milvilyow a dheves kemmyn yn Ostrali, Mordir Nowydh, Uruguay ha powyow erell.
An ger davas yw koynt yn Kernewek, drefenn y hyllir y dreylya yn diw fordh wosa an erthygel: an dhavas poken an navas. Furv Kembrek an wreydhenn vrythonek ma yw dafad.
Davas arow a's henwir hordh; huni yowynk yw oen (liesplek enas).
"Jowann, Chi an Hordh" yw hanow hwedhel hengovek Kernewek Diwedhes geryes da.
Ster (an Hordh)
[golegi | pennfenten]An Hordh (
, Latin Aries) yw bagas sterennow y'n arwoedhkylgh ynter an Puskes ha'n Tarow. Nyns yw y sterennow pur splann, mes onan anedha – Sterenn Teergarden – yw kentrevek pur ogas dhe'gan Howl ni.
Yn sterorieth an Howlsedhes, yma arwoedh an Hordh ow talleth an 21ves a vis Meurth ha gorfenna an 19ves a vis Ebryl. Mes y'n sterorieth Hindou yma'n arwoedh ow talleth an 19ves a vis Ebryl ha gorfenna an 13ves a vis Me. Y tybir bos an Hordh unn 'arwoedh a'n tan' (avel an Sethor ha'n Lew). Meurth a's teves hy threveth ynno. An Hordh, an Kanker, an Aver, ha'n Vantol yw arwoedhyow chyf a beswar poynt an kompas.
| Arwodhyow an Stergylgh Steroriethek | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hordh | Tarow | Gevellyon | Kanker | Lew | Gwerhes | Mantol | Skorpion | Sethor | Gaver | Dowror | Puskes |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
An erthygel ma yw skrifys yn Kernewek Kemmyn.