Gweles an bennfenten rag Ganga

{{Tyller| fetchwikidata=ALL | onlysourced=no| suppressfields= }}

'''Dowr Ganga''', gelwys ynwedh '''Ganges''' (Sanskrytek: गङ्गा Hindi: गंगा Urdu: گنگا Ganga IPA: [ˈɡəŋɡaː]; Bengali: গঙ্গা Gonga), yw an tressa avon moyha war isbrastir [[Eynda]] a rann diskargans. Henwys yw an avon dhyworth duwies Hindou gelwys Ganga. Doronydhyon, istorioryon ha mythologydhyon a breder bos Ganga kolon gonisogeth, hengov ha bewnans Eynda. 

==Doronieth==
Deklarys yw Dowr Ganga ynter Allahabad ha Haldia avel Dowrgledh Kenedhlek Niver 1 gans an governans. Desedhys yw lies cita diwysyansek war lannow an avon kepar ha Patliputra, Kannauj, Kanpur, Kara, Prayagraj, Varanasi, Ghazipur, Bhagalpur, Munger, Murshidabad, Baharampur ha Kolkata. Arenebedh [[kreungylgh]] an Ganga yw moy ages 900,000 kilometer pedrek  (390,000 mildyr pedrek) ha trigys yw dres 650 milvil a dus ynno. Downder kresek an avon yw 17 meter ha'n downder moyha 33 meter.  

==Hyns==
Pennfenten an avon yw dhyworth [[Rewliv]] Gangotri, yn ranndir Garhwal y'n [[Himalayas]]. An Ganges a res der Eynda Gogledh yn unn drehedhes Baya Bengal yn Eynda Est. Hy hys yw 2,704 km, ytho onan a'n avonow hirra y'n bys yw. An chif avonow a res dhe'n Ganga, hemm yw y [[ragavon]]ow yw an [[Brahmaputra]], Gomti, Kosi, Gandak, Ghaghra, Yamuna ha Son.
[[Restren:HeadwatersGanges1.jpg|thumb|250px|Hyns ughella an Ganga]]
An Ganges a res dre saw 200 km a'n Himalayas. An avon a dhrehedh tir gwastas ogas dhe Haridwar yn [[Uttarakhand]]. Wosa henna hy a res dre citys Kanpur, Soron, Kannauj, Allahabad, Varanasi, Patna, Ghazipur, Bhagalpur, Mirzapur, Ballia, Buxar, Saidpur, ha Chunar. Yn Allahabad, an avon a wra junya Dowr Yamuna.
Yn Pakur, an avon a omrann dhe dhew leskanel, h.y.- an Bhāgirathi-Hooghly ha'n chyf gover. Yn hy hyns diwetha an Bhāgirathi-Hooghly a furv Dowr Hooghly. Chyf gover an Ganga a enter Bangladesh.
Ogas dhe or Bangladesh Arge Farakka a wra routya liv an Ganga dre dhidreylya rann an dowr yn dowrgledh a jun Dowr Hooghly rag y witha heb godhes. Y'n delta an avon a fols dhe lies skorren. 

==Defolyans==
Yma meur a dhefolyans y'n Ganga drefen lies den leel dhe worra aga skollyon ynno. Hemm a gaws meur a [[Kleves|glevesow]] kepar ha terthen skit, kleves avi, terthen vrith ha diftheria. Nivel an [[bakteria]] kolifurv re ynkressyas pell a-ugh an normal, an acheson rag meur a'n defolyans. An klevesow ma a gaws tressa rann an mernansow yn Eynda pub bledhen. Drefen henna, an governans re dhallathas ragdres kostek gelwys an Towl Gweythres Ganga (Ganga Action Plan).

==Istori==
Dres an Oos Vedik a-varr, Dowr Indus ha Dowr Sarasvati o an chif avonow war Isbrastir Eynda yn le an Ganga. Mes y'n Vedas diwettha gorrys yw moy a bosekter dhe'n Ganga. An den europek kynsa dhe skrifa a-dro dhe'n Ganga o Megasthenes (350 – 290 KOK). Yn Piazza Navona yn cita [[Rom]] yma fenten henwys ''Fontana dei Quattro Fiumi'' (Fenten an Peder Avon) delinyes gans Gian Lorenzo Bernini ha gorfennys yn 1651. An kervyans a wra arwedhya peder a avonow bras an bys (an Ganga, an [[Nil]], an [[Danaw]], ha'n Río de la Plata, ow representya an peswar brastir aswonnys y'n termyn na. 
[[Restren:GangesValley%26Plain.jpg|skeusennik|Mappa a wastastir an Ganga]]
==Styr kryjyk==
===Yn Hindoueth===
Hindouyon a vir orth an Ganga nyns avel avon hepken, mes avel mamm, duwies, hengov, gonisogeth, ha lower moy. Yn Hindoueth konsidrys yw sana dhe gemeres pergherinses dhe'n Ganga ha badhya. Lies Hindou a gryj del yll badhya y'n Ganga purhe enev a beghes dhyworth an termyn eus passyes, ha nebes a gryj  hy dhe allos yaghhe klevesow. Ytho lies teylu Hindou a wra gwitha dowr Ganga yn aga treven drefen y vos mar bur. Citys sans kepar ha Haridwar, Prayagraj, Kanpur, ha Varanasi yn arbennik a denn lies mil a bergherinyow rag badhya y'n Ganga. Yn [[Hindoueth]] lusow tus yw sakrys der aga gorra y'n Ganga drefen hy bos sans. 
[[Restren:Gaumukh Gangotri glacier.jpg|300px|thumb|Krerva vyghan yn Gomukh, Rewliv Gangotri]]

===Hwedhel Bhagirath===
Herwydh an Puranas (lien hengovek Hindou), myghtern henwys Bhagirath a ombrederas lies bledhen rag dri an Ganga dhe'n nor dhyworth an nevow. Bhagiratha a vynnas frynkkhe y hendasow dhyworth molleth. Dowrow sans an Ganga a weresas Bhagirath dhe wul hemma. Ytho an Ganga a dhiyskynn dhe'n Nor rag gul an nor sansel ha frothek ow kolghi beghow tus.  

==Styr erbysek==
Dowr Ganga yw usys yn efan yn [[ammeth]] war wastastiryow frothek hy fennva. An chif trevasow yw ris, kors sugra, pys melyn, has olew, patatys ha gwaneth. War lannow an avon, an gwern ha lynnyn yw ranndir da rag teva trevasow kepar ha pysennegyon, chillis, kedhow, sesame, kors sugra ha juta. Pyskessa a hwer ynwedh yn dowryow an Ganga. Diwysyansow usi edhom dhedha a veur a dhowr yw desedhys war lannow an avon. Tornyaseth yw posek y'n bledhynnyow diwettha.  

{{Posek 1,000}}

[[Klass:Asi]]
[[Klass:Avonyow]]