Franz Kafka

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Franz Kafka yn 1906.

Franz Kafka (Chekek treweythyow František Kafka, hanow Yedhowek: אנשיל Anschel[1]; 3a Gortheren 1883 yn Prag, Estrych-Hungari - 3a Methevin 1924 yn Kierling, Estrych) o romanser ha skrifor drollow kott Bohemek yeth almaynek, usi gwelys avel onan a benn-gnasow lien an 20ves kansvledhen. Y ober a jun elvennow a'n gwir ha'n fantastek. Yn tipek yth omdhiskwedh penn gnasow owth enepi plitys revedh ha gorwir ha nerthow burokratek-kowethasek angonvedhadow. Ev re beu styryes dhe rosya themys kepar ha estrenegyans, fienasow eksistyansek, pegh ha folneth. Y oberow mogha aswonys a gomprehend "Die Verwandlung" (An Treusfurvyans), "Der Prozeß" (An Trial), "Das Schloß" (An Kastell), ha "Der Verschwollene" (An Fyllor). Y'n jydh hedhyw y tevnydhir an term kafkaek dhe dheskrifa fordh anusadow y hwedhelieth ha hwedhelieth gehaval.

Kafka a veu dinythyes dhe deylu Ashkenazi-Yedhowek renkas-kres yn Prag, penncita Ruvaneth Bohemia, dhe'n pols na rann a Emperouryeth Estrych-Hungari, penncita an Repoblek Chek y'n jydh hedhyw. Y tyskas avel laghyas ha wosa gorfenna y adhyskans laghel y feu arvethys yn termyn-leun gans kompani surheans, owth ynnia ev dhe skrifa yn y dermyn spar yn-unnik. Dres kors y vewnans, y skrifas Kafka kansow a lytherow dhe deylu ha kowetha ogas, ow komprehendya y das, ha gansa yth esa perthynyans straynyes ha formel. Y teuth ambosys gans lies benyn mes ny dhemedhas byth. Y ferwis a bla gwynn yn 1924 ha 40 bloodh.

Boghes a oberow Kafka a veu dyllys hag ev ow pewa: kuntellow a dhrollow Betrachtung (Hirbrederyans) hag Ein Landartz (Medhek Gwlasek), ha drollow unnik (kepar ha Die Verwandlung) a veu dyllys yn lyvrow-termyn mes ny dhegemersons meur a attendyans poblek. Yn y kemynskrif, Kafka a leveris dh'y aktyor ha koweth Max Brod dhe dhistrui y oberow anworfennys, yn unn gomprehendya y romansow Der Prozeß, Das Schloß ha Der Verschollene (keffrys aswonys avel Amerika), mes y sevis Brod orth holya'n danvonadow ma. Y ober re dhelenwis lies awtour, skrifor, artist, ha filosofer dres an 20ves ha'n 21ves kansvledhynnyow.

Oberow[golegi | pennfenten]

Men kov Franz Kafka gans gravyer Jaroslav Róna yn Kwartron Yowedhek istorek yn Prag.

Dyllys hag ow pewa[golegi | pennfenten]

  • 1908 – Betrachtung. [Hirbrederyans] (gans 8 tekst yeth plen, esa komprehendyes yn lyver yeth plen Betrachtung yn 1913), lyver termyn Hyperion 1, Genver 1908, F. 91–94.
  • 1909 – Ein Damenbrevier. [Lyver Oferennow Pubdydhyek rag Benenes]
  • 1909 – Gespräch mit dem Beter. [Keskows gans an Pysor]
  • 1909 – Gespräch mit dem Betrunkenen. [Keskows gans an Penn Medhow]
  • 1909 – Die Aeroplane in Brescia. [An Ayren yn Brescia]
  • 1911 – Richard und Samuel. [Hykka ha Samuel]
  • 1912 – Großer Lärm. [Tros Bras]
  • 1913 – Betrachtung. [Hirbrederyans] (gans 18 tekst yeth plen, h.e. gans: Der Ausflug ins Gebirge [An Travell y'n Gadon], Der plötzliche Spaziergang [An Kerdh Desempis]).
  • 1913 – Das Urteil. [An Vreus]
  • 1913 – Der Heizer. [An Foger] (Kensa chaptra'n darn romans Der Verschollene)
  • 1915 – Die Verwandlung. [An Treusfurvyans] 1916 – Kevren Der jüngste Tag [An yowynkka Dydh], Dylloryon Kurt Wolff, Leipzig, gans delinyans an kudhlen gans Ottomar Starke.
  • 1915 – Vor dem Gesetz. [Yn Lagas an Lagha] Elven an darn romans Der Prozeß ha'n dyllans Ein Landarzt.
  • 1917 – Der Kübelreiter. [Marghek an Kelorn]
  • 1918 – Der Mord. [An Moldrans] (1918; dyllans a-varra a Ein Brudermord [Brodervoldrans], a dheuth yn-mes yn 1919 hag a veu dyllys yn dyllans an Landarzt).
  • 1918 – Ein Landarzt. [Medhek Gwlasek]
  • 1919 – In der Strafkolonie. [Yn Trevesigoleth an Felons]
  • 1920 – Ein Landarzt [Medhek Gwlasek]. (Kuntel gans 14 tekst yeth plen, h.e. gans: Ein Landarzt [Medhek Gwlasek] (Hwedhel), Vor dem Gesetz [Yn Lagas an Lagha], Eine kaiserliche Botschaft [Messach Emperourethek], Ein Brudermord [Brodervoldrans], Ein Bericht für eine Akademie [Derivas rag Akademi])
  • 1924 – Ein Hungerkünstler. [Artist Nown]

Pub 46 dyllans a vewnans Franz Kafka yw kevadow yn Franz Kafka. Ein Schriftstellerleben. Die Geschichte seiner Veröffentlichungen gans Joachim Unseld. ISBN 3-446-13554-5.

Dyllys wosa merwel[golegi | pennfenten]

Hwedhlow ha Tekstow erel[golegi | pennfenten]

Yn krommvaghow yma'n vledhen skrifa.

  • Beschreibung eines Kampfes. [Deskrifans a Strif] (1904–1905)
  • Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande. [Pareusyansow rag

Demedhans y'n Wlas] (1907–1908)

  • Unter meinen Mitschülern. [Yn-mysk ow Hesstudhyoryon] (1909)
  • Diese Wahl ist sehr begrüßenswert. [Ass yw wolkom an vota ma] (1909)
  • Kleine Seele. [Enev Byghan] (1909)
  • Der kleine Ruinenbewohner. [Trigor Byghan an Magoryow] (1910)
  • Wir wußten nicht eigentlich. [Yn hwir ny wodhyen] (1911)
  • Die städtische Welt. [An Bys Trevek] (1911), Fragment aus dem Tagebuch.
  • Das ist ein Anblick. [Gwel yw homm] (1911)
  • Skizze zur Einleitung für Richard und Samuel. [Linenna dhe Gomendyans

rag Hykka ha Samuel] (1911)

  • Einleitungsvortrag über Jargon. [Areth komendyans a-dro dhe Jargon] (1912)
  • Erinnerungen an die Kaldabahn. [Kovyow a Hyns-horn Kalda] (1914),

darn a'n dydhlyver.

  • Der Unterstaatsanwalt. (1914–1915)
  • Ein junger ehrgeiziger Student. (1914–1915), Fragment im „Elberfeld-Heft“.
  • Der Dorfschullehrer. (1914–1915), Titel Brod: Der Riesenmaulwurf.
  • Blumfeld, ein älterer Junggeselle. (1915)
  • Der Gruftwächter. (1916–1917), Titel gans Brod.
  • Die Brücke. (1916–1917), Titel gans Brod.
  • Eine Kreuzung. (1917)
  • Der Schlag ans Hoftor. (1917), Titel gans Brod.
  • Der Jäger Gracchus. (1917), Titel gans Brod.
  • Beim Bau der Chinesischen Mauer. (1917)
  • Eine alltägliche Verwirrung. (1917), Titel gans Brod.
  • Der Nachbar. (1917), Titel gans Brod.
  • Vom jüdischen Theater. (1917)
  • Die Zürauer Aphorismen. (1917), Brods Titel: Betrachtungen über Sünde, Leid, Hoffnung und den wahren Weg.
  • Die Wahrheit über Sancho Pansa. (1917), Titel gans Brod.
  • Das Schweigen der Sirenen. (1917), Titel gans Brod.
  • Prometheus. (1918), Titel gans Brod.
  • Brief an den Vater. (1919)
  • Der große Schwimmer. (1920)
  • Heimkehr (1920), Titel gans Brod.
  • Unser Städtchen liegt …. (1920), Titel gans Brod: Die Abweisung.
  • Nachts. (1920), Titel gans Brod.
  • Gemeinschaft. (1920), Titel gans Brod.
  • Die Prüfung. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Geier. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Kreisel. (1920), Titel gans Brod.
  • Zur Frage der Gesetze. (1920)
  • Das Stadtwappen. (1920), Titel gans Brod.
  • Der Steuermann. (1920), Titel gans Brod.
  • Kleine Fabel. (1920), Titel gans Brod.
  • Poseidon. (1920), Titel gans Brod.
  • Die Truppenaushebung. (1920), Titel gans Brod.
  • Fürsprecher. (1922), Titel gans Brod.
  • Forschungen eines Hundes. (1922), Titel gans Brod.
  • In unserer Synagoge. (1922), (Die Synagoge von Thamühl).
  • Das Ehepaar. (1922)
  • Der Aufbruch. (1922), Titel gans Brod.
  • Gibs auf. (1922), Titel gans Brod; dhe wir: Ein Kommentar.
  • Von den Gleichnissen. (1922), Titel gans Brod.
  • Bilder von der Verteidigung eines Hofes. (1922–1924)
  • Der Bau. (1923–1924), Titel gans Brod.
  1. Johannes Reiss: Kafkas Grabinschrift. In: franzkafka.de.