An Goloven Dhororiethel
Appearance
Ensampel a | klassa dhe osow, chronostratigraphic classification scheme |
---|---|
Klass | savon teknogel |
Synsys ynno/i | unyans dorkronologek |
Gwiasva | https://stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2020-03.pdf |
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia |
An Goloven Dhororiethel yw an kevreyth a glassa karrygi hag istori an Nor yn osow hag amseryow dyffrans. Displegys veu an kevreyth a'n 19ves kansvledhen, dre vras gans dororydhyon Breten Veur, kepar ha Roderick Murchison, Adam Sedgwick ha Charles Lyell, kynth o erel dhyworth Europa, kepar ha Friedrich Von Alberti ha Alexandre Brongniart. Chanjys dhe'n kevreyth yw rewlys gans Desedhek Kesgwlasek Nivelonieth (International Commission on Stratigraphy).
Koloven Dhororiethel an Nor
[golegi | pennfenten]Eon | Osweyth Era |
Amser (Prys) Period (Epoch) |
Milvil bledhen Kyns lemmyn CP |
Duryans: Milvilyow a vledhynnyow |
Skeusen | Styr an hanow |
---|---|---|---|---|---|---|
Fanerozoek | Kenozoek | Peswarek (Pleistocen/Holocen Adhiwedhes) | 2.588–0 | 2.588+ | Hen Greka πλεῖστος (pleīstos, "moyha") po ὅλος (holos, "kowal") ha καινός (kainós, "nowydh") | |
Neogen (Miocen/Pliocen) | 23.03–2.588 | 20.4 | Hen Greka πλεῖον (pleion, "moy") po μείων (meiōn, "le") ha καινός (kainos, "nowydh") | |||
Paleogen (Paleocen/Eocen/Oligocen) | 66.0–23.03 | 42.9 | Hen Greka ὀλίγος (olígos, "boghes") po ἠώς (ēṓs, "bore") po παλαιός (palaios, "koth") ha καινός (kainós, "nowydh") | |||
Mesozoek | Kalghek | 145.5–66.0 | 79.5 | Latin cretaceus (“krey”), dhyworth Latin creta. | ||
Jurassek | 201.3–145.0 | 56.3 | Frynkek Massif du Jura "Mynydhyow Jura" | |||
Triassek | 252.17–201.3 | 50.9 | Hen Greka triás ("trias") drefen tri gweli karrek yn Almayn | |||
Paleozoek | Permek | 298.9–252.17 | 46.7 | myghterneth Permia yn Russi | ||
Glowek (Mississippiek/Pennsylvaniek) | 358.9–298.9 | 60 | glow (Carboniferous yn Sowsnek - Latin carbō ("glow") ha ferō ("degi")) | |||
Dewnek | 419.2–358.9 | 60.3 | Dewnens | |||
Silurek | 443.4–419.2 | 24.2 | looth an Silures yn Kembra soth | |||
Ordowek | 485.4–443.4 | 42 | looth an Ordovices yn Kembra north | |||
Kembrek | 541.0–485.4 | 55.6 | Kembra | |||
Proterozoek | Neoproterozoek | Ediacarek | 635.0–541.0 | 94 | Breow Ediacara yn Ostrali soth | |
Oorek | 850–635 | 215 | oor (Cryogenian yn Sowsnek - Hen Greka κρύος (krýos, "oor") ha γένεσις (génesis, "dinythi")) | |||
Tonek | 1000–850 | 150 | Hen Greka τόνος (tónos, "tenna") | |||
Mesoproterozoek | Stenek | 1200–1000 | 200 | Hen Greka στενός (stenós, "kul") | ||
Ektasek | 1400–1200 | 200 | Hen Greka : ἔκτασις (éktasis, "ystynnans") | |||
Kalymmek | 1600–1400 | 200 | Hen Greka κάλυμμα (kálymma, "gorheri") | |||
Paleoproterozoek | Statherek | 1800–1600 | 200 | Hen Greka σταθερός (statherós, "fast") | ||
Orosirek | 2050–1800 | 250 | Hen Greka ὀροσειρά (oroseirá, "kadon venydhyow") | |||
Rhyacek | 2300–2050 | 250 | Hen Greka ῥύαξ (rhýax, "avon a lava") | |||
Siderek | 2500–2300 | 200 | Hen Greka σίδηρος (sídēros, "horn") | |||
Argheek | Neoargheek | nyns yns i rynnys dhe amseryow | 2800-2500 | 300 | Hen Greka νέος (néos, “nowydh”) hag ἀρχαῖα (arkhaîa, “koth”) | |
Mesoargheek | 3200 - 2800 | 400 | Hen Greka μέσος (mésos, “kres”) hag ἀρχαῖα (arkhaîa, “koth”) | |||
Paleoargheek | 3600 - 3200 | 400 | Hen Greka παλαιός (palaios, "koth") hag ἀρχαῖα (arkhaîa, “koth”) | |||
Eoargheek | 4000 - 3600 | 400 | Hen Greka ἠώς (ēṓs, "bore") hag ἀρχαῖα (arkhaîa, “koth”) | |||
Hadeek | nyns yw rynnys dhe osweythyow | nyns yw rynnys dhe amseryow | Furvyans an Nor dhe 4000 | 454 | An duw grek Hades |
Koloven Dhororiethel an Loor ha Meurth
[golegi | pennfenten]Gwrys veu kolovennow dororiethel dhe gorfow erel an Kevreyth Howlek keffrys ha'n Nor. Selys yw koloven an Loor war dermynyow furvyans niver a gowdell meur. Koloven Meurth a us henwyn ranndiryow Meurth.