Planet korr

Na wra kemmyska gans Planet le.

Haumea gans y loryow, Hiʻiaka and Namaka (argraf artydh)

Planet korr, definys gans Unyans Steroniethek Keswlasek, yw korf nevek ow resa a-dro an howl^[1] neb yw gronnedhek lowr dhos ha bos pelyek awos gravedh y honan mes na re klerhas y ranndir a planetesimalys, ha nyns yw loor.^[2]^[3] Yma edhomm dhodho gronnedh lowr dhe fedha y nerth gwaskek ha drehedhes komposter hydrostatyk.

An hanow "planet korr" a veu adoptys yn 2006 yn unn glassans korfow ow resea a-dro an howl yn teyr rann. Yth esa moghheans yn diskudhansow taklennow treus-Nevyon neb a gesstrivyas erbynn Plouton yn braster, hag yn gortiwedh an diskudhans Eris,^[4] taklenn gans moy a ronnedh es Pluton. An klassans a lever bos korfow gronnedhek lowr dhe glerhe ranndir aga resekva gelwys "planetys", hag an re nag yw gronnedhek lowr dhe dhos ha bos pelyek awos gravedh y honan bos gelwys "korfow byghan system howlek". Yntredha, yma planetys korr. An styryans adoptys yn sodhogel gans an USK re veu lawa hag arvreusys, ha disputys gans godhonydhyon kepar hag Alan Stern.^[5]^[6]

An USK a aswonn pymp planetys korr y'n termyn ma: Ceres, Pluton, Haumea, Makemake ha Eris.^[7] Dew hepken, Ceres ha Pluton re veu mires yn ta lowr dhe brevi aga bos pelyek lowr ha kewera an styryans. Steronydhyon a grys Eris yw pelyek lowr drefenn y vos brassa y ronnedh es Pluton. Diwettha, an USK a erviras res yw taklennow treus-Nevyon heb hanow gans myns pur golowa es +1 (ha dredho braster kalkys gans awrgym moy ages 838 km)^[8] bos henwys yn-dann desev planetys korr yns.

Gogrysys yw moy ages dew ugens taklennow aswonnys erell yn system howlek yw planetys korr, ha bys dew kans planetys korr yn ranndir gelwys grogys Kuiper. ^[9]

Ny wrug klassans korfow haval orth planetys korr yn systemow planettys erell bos prederys. ^[10]

Rol planetys korr aswonnys gans an USK.

Rol planetys korr possybl nag yw aswonnys hwath gans an USK.

Dustuniow

System Howlek

Planettys: Merher · Gwener · Dor · Meurth · Yow · Sadorn · Ouran · Nevyon

Planettys korr: Ceres · Eris · Haumea · Makemake · Plouton

Planettys korr possybl

[finalresolution-1] Definition of a Planet in the Solar System: Resolutions 5 and 6 (IAU 2006 General Assembly)

[iau-2] IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes

[3] (Dwarf Planets, NASA)

[mass-4] The Mass of Dwarf Planet Eris (Brown et al. 2007, Science, 2007Sci...316.1585B)

[Stern-5] Pluto vote 'hijacked' in revolt

[Stern2009-6] Alan Stern: ‘A Chihuahua is still a dog, and Pluto is still a planet'

[WGPSN-7] Dwarf Planets and their Systems (Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN))

[bruton-8] Conversion of Absolute Magnitude to Diameter for Minor Planets (Department of Physics & Astronomy (Stephen F. Austin State University), Dan Bruton)

[Brown-9] The Dwarf Planets (Michael E. Brown)

[Draft_Resolution_5-10] The IAU draft definition of "planet" and "plutons"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]