Nagorno-Karabakh
Nagorno-Karabakh (Artsakh) yw ranndir yn South Caucasus yn Azerbayjan. Henwyn rag an ranndir y'n yethow leel dyffrans oll a styr "Karabakh menydhjyek", po "lowarth du menydhyek". An ger "nagorno" yw Russek rag "menydhyek/ war an menydh", "kara" yw Turkek rag "du", ha "bakh" a styr "lowarth" yn Azerbayjanek.
- Armeniek: Լեռնային Ղարաբաղ, treuslytherennys Lernayin Gharabagh
- Azerbaijanek: Dağlıq Qarabağ, or Yuxarı Qarabağ (ow styrya "Karabakh a-wartha" po "Karabakh menydhyek")
- Russek: Нагорный Карабах, treuslytherennys: Nagornyj Karabakh
Nargorno-Karabakh yw le disputys. An Kenedhlow Unys a lever bos rann Azerbayjan. An le yw governys gans an Repoblek Artsakh nag yw aswonnys yn sodhogel gans broyow erel. An KU re elwis rag kildennans lu armeniek y'n ranndir sesys..
Istori
[golegi | pennfenten]Nagorno-Karabakh a dheuth ha bos rann an bresel ynter Armeni ha Azerbayjan yn 1918 pan dheklaryas an dhew vro anserghogeth a-dhiworth Russi. Ny veu digelmys bys dhe 1920 pan dheuth ha bos an dhew stat yowynk rann an URSS, ha kelli aga anserghogeth dre wriansow kemynegoryon Russek (Bolsheviks).
Pan dheuth ha bos Mikhail Gorbachev ledyer an URSS ha dalleth argerdh a amendyansow ledan yn bledhynyow 1980, tus armeniek Nagorno-Karabakh a erviras dhe grodhvolas a-dro dhe "Azeriheans erbynn bodh" an ranndir. Brassa rann an poblans armeniek a dhallathas movyans rag anserghogeth.
Mis Du 1991, Senedh Azerbaijan a assayas dhe hedhi an movyans ma ha gordhilea status autonomous an ranndir. Avel gorthyp, tus armeniek Nagorno-Karabakh a synsas referendum an 10ves mis Kevardhu 1991. Brassa rann a'n dus a votyas rag anserghogeth dien. Ny wrug an gemeneth Azerek kemeres rann y'n referendum ma.
Hedhyw Nagorno-Karabakh yw stat de facto henwys Repoblek Nagorno-Karabakh.
