Gweles an bennfenten rag Dororydh

{{Taklow| fetchwikidata=ALL | onlysourced=no| suppressfields= }}

'''Dororydh''' yw person a studh komposyans an Norvys ha planettys erel ha'n argerdhow a gaws chanjys yn aga furvyans hag enebow.  Hwithrans mes yw rann bosek a studhyansow dororydhyon, mes ober yn arbrovjiow yw posek ynwedh. Dororydhyon a ober y'n diwysyansow nerth ha mengleudhya ow hwilas rag oyl, glow, alkenyow hag monyow erel. I a weres lettya damach dhyworth terosedhow naturel kepar ha dorgrysow, loskvenydhyow, tsunamiow ha tirslynkow. I a gevrann dhe'n dadhla a-dro dhe chanj y'n [[hin]]. 

== Dororydhyon a vri ==
Y leverir bos James Hutton an dororydh kynsa bythkweth. Ev a dhyllas paper henwys ''Theory of the Earth'' yn 1785 ow tisplegya bos an Nor pur goth drefen menydhyow dhe gemeres meur a dermyn rag furvya po bos eskniys ha furvya [[Karrek|karrygi]] nowydh war leur an mor.

An kynsa mappys dororiethel veu desinys gans William Maclure y'n [[Statys Unys]] yn 1809 ha William Smith yn [[Breten Veur]] yn 1815. Dororydhyon erel a vri y'n 19ves kansvledhen o Sir Charles Lyell, Roderick Impey Murchison (a dheskrifas karrygi a'n [[An Goloven Dhororiethel|Oos Silurek]]) hag Adam Sedgwick (a wrug an keth tra gans karrygi a'n Oos Kembrek). Y'n 20ves kansvledhen Alfred Wegener a dhisplegyas an tybyans a dhryftyans an brastiryow, displegys pella gans J Tuzo Wilson dhe'n tybyans a [[Tektonieth plattys|blattys tektonek]], hag Arthur Holmes a dhisplegyas an teknek a dhedhya radyometrek.

<gallery>
James_Hutton.jpg|James Hutton
William_Smith.g.jpg|William Smith
Sir_Roderick_Impey_Murchison,_1st_Bt_by_Stephen_Pearce.jpg|Sir Roderick Impey Murchison
Arthurholmesin1912.jpg|Arthur Holmes
Alfred_Wegener_ca.1924-30.jpg|Alfred Wegener
John_Tuzo_Wilson_in_1992.jpg|John Tuzo Wilson
</gallery>
==Dororydhyon a Gernow ==
Niver a dhororydhyon a vri veu a Gernow.
* [[William Borlase]] a skrifas ''The Natural History of Cornwall'' ow komprehendya an dhororieth (ha'n yeth Gernewek ynwedh).
* Elizabeth Carne o an venen gynsa etholys avel esel an 'Royal Geological Society of Cornwall'. Hi a skrifas niver a baperow a-dro dhe dhororieth Kernow
* William Gregor a studhyas monyow ha diskudha an elven [[Titaniom|titaniom]]
* William Pengelly a brovas nag o kronolek istori an Nor selys war an [[Bibel]] ewn wosa ev dhe hwithra menhesennow lew fow ha trongornvil gwlanek yn Fow Windmill Hill yn [[Dewnans]]
* Ben Peach a studhyas kevres gomplek a garrygi y'n [[Alban]]
<gallery>
William_Borlase_(1695–1772)_cropped.jpg|William Borlase
Elizabeth_Carne_portrait.jpg|Elizabeth Carne
WilliamPengelly.jpg|William Pengelly
Peach_2_(cropped)_at_Inchnadamph_Inn,_1912.jpg|Ben Peach
</gallery>
== Arbenigedhow ==
Dell yw usys, dororydhyon a dhewis arbenegedh. I a gomprehend:
* Dorfysegieth - ow studhya gravedh, dorgrysow ha patronyow tennvenieth
* Dorgymygieth - ow studhya komposyans kymyk karrygi ha monyow ha'ga omdhegyans 
* Dorkronologieth - owth assaya dedhya karrygi ha hwarvedhyansow yn istori an Nor dhe wul [[An Goloven Dhororiethel]]
* Dowronieth - ow studhya hwarvedhyans ha gwayans [[Dowr|dowr]] y'n karrygi
* Paleohinonieth - owth usya an rekord dororiethel rag aswon hinyow istorek
* Paleontologieth - ow klassa menhesennow rag aswon esblegyans furvow dyffrans a vewnans
* Gweresonieth - ow studhya [[gweres]]ow ha'ga furvyans
* Dororieth a'n planettys - ow studhya karrygi war blanettys erel ha'ga furvyans rag konvedhes istori an [[planet]]tys
* Loskvenydhonieth - studhya loskvenydhyow, lava ha magma

<gallery>
Geological hammer.jpg|Toul sempel mes posek rag an dororydh
MSH80 david johnston at camp 05-17-80 med.jpg|An dororydh, David Johnston, war leder Menydh St. Helens.. Ladhys veu nebes ouryow awosa yn tardh loskvenydhyek. 
Diamond Core.jpeg|Edhen kiger ow sevel war benn kist a golonennow karrek tardrys dhyworth yn-dann an nor. 
Exploration geologist.jpg|Dororydhyon a vir orth nebes samplow a garrek, rag kavos monyow.
Tephrochronology_iceland.JPG|Dororydh a dhispleg posekter nivelyow a lusow loskvenydhyek dhe dhyskoryon
</gallery>

[[Klass:Dororieth]]
[[Klass:Godhonydhyon]]