Wordhen

Restren:Iwerdhon Loerell.jpg

Lymnans Wordhon a loerell NASA (4es a vis Genver 2003). Y hyllir gweles Alban, Kembra hag Ynys Manow yn howldrevel.

Wordhon yw hanow ynys veur yn Europa. Yma gans an ynys dhiw rann gwlasek, Repoblek Wordhon ha Kledhbarth Wordhon (pow a'n Rywvaneth Unys). Y hwrer devnydh a'n hanow "Wordhon" lieskweyth rag an Repoblek Wordhon y honan.

A-dhia termyn Henry VIII, yth esa myghterneth Pow Sows ow toen an titel "Myghtern Wordhon". Rywvaneth hy honan o Wordhon ytho, mes yth esa finwedh ynn dhe ewnderyow an gemmynieth katholik wosa an Dasfurvyans. Rebellyans rag repoblek wordhonek ansoedhogel a dardhas yn 1798 yn mysk breseli an Domhwelans Frynkek. Governans an Rywvaneth Unys a worthybas ow kul Reyth Kevunyans yn 1801: dreus an reyth ma y teuth Wordhon ha bos rann a dernas unnik ynno Wordhon, Pow Sows, Alban, Kembra, ha Kernow.

Wosa rebellyansow yn 1916 ha 1918-1921, y tiberthas Wordhon yn dew stat: Kledhbarth Wordhon (hwegh konteth y'n north-est) ha Stat Rydh Wordhon (po Saorstát na hÉireann, an hwegh konteth arall war'n ugens). Y teuth an Stat Rydh ha bos ansoedhogel yn 1922, mes Kledhbarth Wordhon a dhewisas gwitha y'n Rywvaneth Unys.